6 tips van jonge medewerkers bij de Boekenberg voor het lokaal betrekken van jongeren

Het is een vurige wens van veel bibliotheken: meer jongeren, met name in de leeftijd tussen de 18 en 30, aan de bibliotheek binden. Niet voor niets is er al veel onderzoek naar gedaan bij Probiblio naar landelijke behoeften. Maar hoe de lokale behoefte is, is niet altijd duidelijk. Ook Bibliotheek de Boekenberg kampte met deze vraag. De vooruitstrevende bibliotheek van Spijkenisse (sindskort onderdeel van bibliotheek Zuid-Hollandse Eilanden), bindt al veel jongeren of jongvolwassenen aan hen op de leeftijd van 18: ze krijgen dan namelijk een gratis Freemium-abonnement. Leuk, al die nieuwe leden! Maar: hoe zorg je dat je van die nieuwe leden ook betrokken leden maakt?

Wens

De bibliotheek wordt in de wetenschappelijke literatuur (bron: Eckerdal et al., 2024) tegenwoordig veel beschreven als een ‘sociale infrastructuur’. Ook worden bibliotheken gezien als ‘spaces of care’, niet voor niets komt er een zorgplicht. De realiteit voor bibliotheekmedewerkers – van de front office tot aan de programmamakers – is dan ook dat ze dagdagelijks zorg dragen voor het oplossen van veel kleine kwesties van het publiek. Men zoekt een boek, heeft hulp nodig met een iPad, maakt een sociaal praatje met mensen of staat mensen te woord over mogelijke ideeën voor de bibliotheek. In die waan van de dag kan het tijdsintensief zijn om geheel nieuwe samenwerkingen met vertegenwoordigers uit doelgroepen op te zetten, die nog niet gebonden zijn aan de bibliotheek.

Zo ook om nieuwe jongvolwassenen te bereiken: waar begin je? Als je als bibliotheek regulier relatief nog niet zo veel jongere bezoekers trekt, kan dit een behoorlijke tijdrovende klus zijn. Bovendien bereik je al jongeren via het Voortgezet Onderwijs, is dat niet al genoeg? Met veel van dergelijke vragen lopen bibliotheken momenteel rond.

Bubbels

Omdat veel jongeren in bubbels lijken te opereren en omdat Sharona aangaf wel een aantal jongeren te kennen waarmee ze eerder samenwerkten, ontwikkelden we een nieuw idee. Kan het organiseren van activiteiten, door gebruik te maken van de netwerken (de ‘bubbels’) van jongeren die al verbonden zijn aan de bibliotheek, zorgen voor een minder tijdsintensief proces van programma’s maken en méér community building met nieuwe doelgroepen?

We gingen op onderzoek uit door lokale jongeren uit te nodigen. De vereiste: ze waren op een manier al verbonden (geweest) aan de bibliotheek. Zo konden we kijken hoe ze bibliotheek de Boekenberg zagen, welke ideeën ze hadden voor de bibliotheek en of ze wellicht open zouden staan om in de toekomst samen te werken.

6 ideeën voor de Boekenberg van jongeren uit Spijkenisse

Samen richtten we een feedbacksessie in om zo veel mogelijk ideeën en bevindingen bij jongeren op te halen. 5 jongeren tussen de leeftijd van 18 en 29 meldden zich. De jongeren waren verbonden (geweest) aan de bibliotheek als vrijwilliger, als voormalig stagiair, als oproepkracht of als betaalde kracht. Samen kwamen we tot de volgende conclusies:

1. Jongeren vinden het bouwen van communities bij een fijne plek om te zijn aantrekkelijk. Ze lijken de bibliotheek als een plek te zien waar groepen zich kunnen vormen rondom bepaalde interesses. Ideeën die werden geopperd waren bijvoorbeeld workshops kleding pimpen, tekenen, schrijverskampen of een girls only-borrel.
2. Persoonlijke ontwikkeling is voor jongeren belangrijk. Ze willen leren over persoonlijke financiële huishouding, het opzetten van een eigen bedrijf of hun creativiteit verder ontwikkelen. Ideeën hierbij waren ondernemersclubs, financiële kennisontwikkeling en het vinden van purpose of je why.
3. De bibliotheek is veelal ook een plek om te zijn. Het is een plek om je te kunnen concentreren en je te inspireren. Hierbij werden vooral de studie- en werkplekken geprezen, en het feit dat je je zo fijn kunt concentreren in de bibliotheek. Dat mag aantrekkelijker worden gepromoot. Een ander idee dat werd aangeboden was het creëren van creatieve plekken.
4. De bibliotheek kan een rol spelen in het interessanter maken van lezen, door lezen op een andere manier dan op de klassieke manier van het onderwijs te positioneren. Juist een samenwerking met het onderwijs kan daarin voor vernieuwende presentatievormen van lezen zorgen. Hierbij wilden jongeren gewoon lezen over onderwerpen die ze boeien, zonder dat ze het verplichte karakter van bijvoorbeeld een leeslijst voelen.
5. Veel jongeren kennen de bibliotheek simpelweg nog niet. De bibliotheek kan inzetten op het kennismaken met de bibliotheek, veelal gekoppeld aan nieuwe Freemium-leden. Ideeën hiervoor waren Q&A-sessies, geplande rondleidingen voor en door jonge mensen of influencers.
6. Social media spelen een ongelofelijk grote rol in de belevingswereld van jongeren. Juist in dat online domein kan een bibliotheek zich laten zien met inspirerende content, variërend van grappige filmpjes over lezen tot aan indrukken van de bibliotheek tot aan podcasts. Ook hier werden influencers of makers die jongeren interessant vinden aangehaald, met name op TikTok, om te binden aan de bibliotheek.

Eigenaarschap en betaalde krachten

Een interessante aanvulling van Cultuur Oost op wat jongeren van cultuurinstellingen verwachten luidt als volgt. Jongeren vinden het belangrijk om een gevoel van eigenaarschap te hebben:

“Het laten voelen van eigenaarschap bij jongeren in jongerenparticipatie is cruciaal, omdat het actieve betrokkenheid bevordert, bijdraagt aan duurzaam en geloofwaardig beleid en verantwoordelijkheidsgevoel onder de jongeren doorontwikkelt. Ook geeft het jongeren de ruimte om vraagstukken creatiever te benaderen. Dit alles draagt niet alleen bij aan effectieve beleidsvorming, maar bevordert ook de ontwikkeling van geëngageerde en verantwoordelijke burgers onder jongeren. Als jongeren eigenaarschap hebben en voelen over hun inzet versterkt dit de motivatie en energie. Het perspectief en advies van jongeren wordt, wanneer voldoende eigenaarschap wordt gegeven, zo uitgevraagd dat dat dit niet gefilterd wordt door volwassenen. Dat is belangrijk, want zo wordt de inhoud vanuit jongeren niet aangepast of verkeerd geïnterpreteerd dan in eerste instantie bedoeld is.”
(Bron: Cultuur Oost, 2024)

Voor de Boekenberg onderzochten we na de feedbacksessie dan ook of een werkvorm getest kan worden, waarbij jongeren mogelijk ook als betaalde oproepkracht evenementen mogen organiseren. Dit, om te kijken of er meer eigenaarschap en meer betrokkenheid ontstaat, én: om programmamakers te ontzien van de verantwoordelijkheid om nieuwe initiatieven te organiseren met een doelgroep die ze zelf nog niet direct kennen.

Om in deze richting van eigenaarschap bij jongeren te bewegen, spelen er al nieuwe initiatieven bij de Boekenberg, aansluitend op de initiatieven die de jongeren zelf hebben geopperd. Zo is de aanwezigheid op TikTok van de Boekenberg een stuk toegenomen, mede door de vrijheid die een jongere communicatiespecialist op het platform krijgt om content de maken die jongeren zelf gepast, grappig of leuk vinden. De VO-leesconsulent gaat daarnaast onderzoeken of het mogelijk is met leerlingen samen te werken aan mogelijke programma’s. Tot slot is er samen met één van de deelnemers van de feedbacksessie een reeks Manga-workshops opgezet getiteld Zo teken je manga!, gezien de deelnemer een snelle connectie kon leggen met de manga-professionals bij Art Academy Rotterdam.