7 bibliotheken over hun Week van lezen en schrijven 

De Bieb voor de Zaanstreek ontsnapt aan laaggeletterdheid 

Lisa van Tongeren van De Bieb voor de Zaanstreek begint te vertellen dat hun aanpak voor de Week van lezen en schrijven vooral intern was. Maar ook naar buiten toe gebeurde er genoeg! Om te beginnen organiseerden ze dit jaar twee sessies voor medewerkers en vrijwilligers. Daarin kregen de aanwezigen antwoord op vragen als: Wat is laaggeletterdheid? Hoe herken je het? Hoeveel mensen zijn in onze regio laaggeletterd? Of lopen het risico dat te worden? Belangrijke vragen die gevolgd werden door… 

… een ontsnappingspoging! In kleine groepjes doken de aanwezigen in de Escapekoffer van Raccoon Serious Games. Tijdens de ontsnappingspoging hebben ze ervaren hoe het is om laaggeletterd te zijn. Hoe dan? Door bijvoorbeeld hints te krijgen waar je eigenlijk helemaal niets aan hebt. Heel verwarrend. Lisa vertelt: “Ik heb zelf dat spel ook eens gedaan tijdens het regionaal taaloverleg. Je zit dan met allemaal mensen die veel weten over het onderwerp. Maar toch is het heel confronterend om mee te maken. Je loopt helemaal vast.” 

En daar hield het niet op. Op woensdag kwam de wethouder van Onderwijs langs bij de taalgroepjes van NT1-ers. In de bibliotheken waren overal weetjes te vinden over laaggeletterdheid en basisvaardigheden in de Zaanstreek. Er stond een thematafel met de Startkrant en Makkelijk Lezen-boeken. Leesmediaconsulenten deelden het Zoekboek in 10 talen uit aan meertalige gezinnen die meedoen aan Boekstart Thuis en Voorlezen Thuis. En tot slot startten 25 collega’s in de Week van lezen en schrijven met Klinkende Taal. Daarmee hebben ze in Outlook en Word een hulpmiddel om duidelijker te schrijven. Een complete aanpak dus! 

OBA maakt van lezen en schrijven een feest 

“We willen er een feestje van maken. We willen dat mensen de drempel van de bibliotheek over komen. We willen laten zien hoe leuk het kan zijn om in de bibliotheek te komen en het OBA Helpt aanbod te gebruiken”, zegt Elisabeth de Jongh van OBA. En dat hebben ze gedaan! De creativiteit spatte eraf in de Week van lezen en schrijven. 

Zo begon de week met Zing Nederlands Met Me. Hiervoor kwamen taalklassen, taalmaatjes, leerders alleen… iedereen was welkom! Samen leerden ze Nederlands door liedjes te zingen. Het thema? Amsterdam. Op de melodieën van Maggie MacNeal, Mijn Stad van Danny de Munk en de hits van Flemming maakten de zangers kennis met Nederlandstalige muziek. Vooraf oefenen? Ook dat kon. Docenten van NT2-taalscholen kwamen begin september al liedboekjes ophalen voor hun klassen. Zo maakten de zangers er samen een groot feest van! 

Daar hield het niet op. In bijna alle vestigingen konden mensen ritmisch Nederlands leren op een djembé. Tijdens de Digibingo gevuld met allerlei iconen van apps op de telefoon maakten mensen kennis met de digitale wereld. En aan de Zintuigentafel werden mensen uitgenodigd om te ruiken, te voelen en te praten over wat ze ervaren. Aan de slag met taal én het prikkelt de fantasie. Dat was zo een greep uit het volle programma van OBA waar Elisabeth enthousiast over vertelde. Echt een feest! 

Bibliotheek Amstelland en haar partners bundelden de krachten  

Anton Furnée van bibliotheek Amstelland vertelt dat ze voor een netwerkaanpak kozen. Zo kwamen alle initiatieven van de bibliotheek en haar partners bij elkaar. “We hebben allemaal onze rol, maar we doen het allemaal onder de naam van het Taalhuis”, zegt Anton. Samen maakten ze een kalender met daarin alle activiteiten rondom lezen en schrijven. Zo traden ze als 1 Taalhuis naar voren. Overzichtelijk en makkelijk vindbaar. 

Op die kalender stonden leuke en leerzame activiteiten. Taalcafés werden aangekleed met spelletjes. In het actieve Taalhuis van Uithoorn was een Taalpubquiz. “Ik hoop dat taalcoaches zich hier samen met hun taalmaatje voor aanmelden”, zei Anton daarover. En in Amstelveen was de rapworkshop in rap tempo volgeboekt. Bezoekers gingen tijdens de workshop aan de haal met taal en maakten samen een rap met hulp van bekende rapper Baas B. 

Op een landingspagina vonden partners en gemeentes het gezamenlijke aanbod van die organisaties. Maar Anton zegt dat mond-tot-mondreclame en goed flyeren in bijvoorbeeld het taalcafé ook heel belangrijk waren. Want de meeste activiteiten zelf waren namelijk voor mensen die niet zoveel op websites kijken. Een slimme zet! 

BplusC doet eigenlijk iets heel simpels 

“Wat we doen is eigenlijk heel simpel”, zegt Marijke Timmerhuis van BplusC. “In alle vestigingen hingen affiches voor deelnemers en vrijwilligers om een keertje mee te draaien in een Taalcafé of aan de Lees- en schrijftafels.” Op die manier probeerde de bibliotheek zoveel mogelijk mensen nieuwsgierig te maken. Hartstikke slim! Door de deuren open te doen, kon iedereen een keertje meedoen. Zo konden mensen uit de wijk leren over laaggeletterdheid. Een keer praten met vrijwilligers en deelnemers. En zien wat er in de bibliotheek gebeurt rond lezen en schrijven.  

Met deze aanpak maakte BplusC goed gebruik van het succes van de Taalcafés en de Lees- en schrijftafels. “De Taalcafés lopen als een trein. Het heeft een sociale functie en helpt mensen een netwerk op te bouwen”, zegt Marijke. In het Taalcafé gaat het om praten en het is helemaal vrij. Je hoeft je niet aan te melden. Aan de Lees- en schrijftafels gaan deelnemers eerst een uur lezen en daarna een uur schrijven. Deelnemers geven zich van tevoren op en krijgen een intake. Daarna worden er groepen gemaakt van A1 tot en met B2-niveau. Zo start je op een vergelijkbaar niveau en werk je samen aan je vaardigheden. En kan je bijvoorbeeld samen een boek uit lezen.

In het Taalcafé en aan de Lees- en schrijftafels staat de behoefte van de deelnemer voorop. Het moet voor de deelnemer nuttig zijn om iets te leren. Wat dat precies is, daar konden geïnteresseerden tijdens de Week van lezen en schrijven van proeven. Een mooie aanpak die de vrijwilligers, deelnemers en geïnteresseerden met elkaar aan tafel brengt! 

DigiTaalhuis Rijn en Venen kiest voor taal via theater 

Op zondag 8 september was het Wereldalfabetiseringsdag. Die dag greep het DigiTaalhuis van de Bibliotheek Rijn en Venen direct aan om te starten met de Week van lezen en schrijven. Tijdens Zin in Zondag verzorgde de Theatergroep Basta een interactieve voorstelling over lage basisvaardigheden. Aan bod kwamen de thema’s ‘jongeren en laaggeletterdheid’, en ‘lage basisvaardigheden en je partner valt weg.’ Theatergroep Basta maakte met de vragen en ideeën van het publiek een voorstelling. Het doel van deze voorstelling was bewustwording brengen over het bestaan van lage basisvaardigheden, hoe je het kan herkennen en wat je kan doen. Uit de positieve reacties na afloop bleek dat de voorstelling een bijdrage had geleverd aan de bewustwording van het belang van basisvaardigheden. 

Het theater tijdens Zin in Zondag was “voor ouders, voor leerkrachten, mensen van de gemeenten… eigenlijk iedereen die te maken heeft of kan hebben met iemand met lage basisvaardigheden”. Ook was er aanbod voor taalvrijwilligers in de vorm van een inspiratiebijeenkomst. Hertaalster Jet Doedel was uitgenodigd om te vertellen hoe de procedure eruitziet is als zij een boek gaat hertalen. Enthousiast nam ze de vrijwilligers mee in het proces van hertaling: makkelijke woorden, korte zinnen, niet te veel verhaallijnen, alles in de tegenwoordige tijd. Belangrijk is dat het verhaal intact blijft en dat de sfeer wordt weergegeven. Naast de bekende leesgroepen kunnen hertaalde boeken ook worden gebruikt in het TaalCafé en bij een taalcoachtraject! 

Tot slot is er het nieuwe NOS Journaal in eenvoudige taal. Binnen de taalcafés gaven ze daar meer bekendheid aan in de Week van lezen en schrijven. Zo weten de deelnemers dat ze hier thuis ook naar kunnen kijken. Bovendien is het heel nuttig om straks te weten of het nieuws voor de deelnemers zo wel te volgen is. Of dat het toch nog te moeilijk is. Deze nieuwe versie van het journaal kan voor interessante input zorgen in de taalcafés! 

DOK gaat de wijk in 

“We willen dat mensen ons kunnen vinden als ze een stapje willen zetten”, zegt Corien van Gelder van DOK. De Week van lezen en schrijven draaide bij DOK om zichtbaarheid van de bibliotheek. En hoe maak je iets nu beter zichtbaar dan met glas? Maar goed dat het Glazen Radiohuis dit jaar in De Hoven Passage van Delft stond! Het Radiohuis stond er van 11 tot en met 14 september. Met activiteiten, optredens en interviews vroegen ze aandacht voor laaggeletterdheid. Het mooie? Mensen kwamen op een makkelijke en positieve manier in contact met het aanbod van organisaties als de bibliotheek en Stichting Doe weer mee! Je liep er zo even langs als je in Delft was.  

Laaggeletterden, vrijwilligers met degene die zij begeleiden, de directeur van de bibliotheek, de burgemeester, betrokken wethouders… ze kwamen allemaal aan het woord op de radio. En dat was nog niet alles! Want rondom het Glazen Radiohuis gebeurde er van alles. Zo stonden er 2 dagen lang een pop-up Taalhuis en een pop-up IDO op het plein. Met een escapespel konden bezoekers ervaren hoe het is om laaggeletterd te zijn. En op de woensdagavond kwamen vrijwilligers en hulpvragers samen tijdens Culturele Ontmoetingen. Muzikaal, met een gedicht of in een verhaal wisselden ze ervaringen van hun landen uit.  

De zichtbaarheid van de bibliotheek en organisaties die zich inzetten voor laaggeletterden vindt Corien erg belangrijk. Zo vertelt ze over de nieuwe leesambassadeur, Corina, uit Zuid-Holland die op de radio hoorde over Stichting Doe Weer Mee. Zij hoorde dat ze daar als volwassene een cursus Nederlands kan volgen. En is dat gaan doen. Dat is de impact die de bibliotheek met haar samenwerkingspartners wil maken. Zo zie je dat die extra aandacht voor lees- en schrijfvaardigheid echt effect heeft.

Bibliotheek Gouda richt zich op de Ik wil leren-campagne  

Bibliotheek Gouda vroeg in september ook extra aandacht voor lees- en schrijfvaardigheid, maar deed dit niet in de Week van lezen en schrijven. Met reden! Wanda Prins, coördinator Taalhuis van Bibliotheek Gouda, vertelt dat de bibliotheek lager taalvaardige ouders en hun kind wilde bereiken. Die doelgroep is begin september druk met de start van het nieuwe schooljaar. Daarom richt Wanda haar pijlen op de Ik wil leren-campagne vanaf de laatste week van september.  

Het aanbod van de Ik wil leren-campagne zit ook vol met activiteiten rondom lezen en schrijven. Maar gaat een stapje verder. Tijdens de campagne staat de laagdrempelige vraag “Wat wil jij leren?” centraal. De antwoorden op die vraag kunnen alle kanten op gaan. Het aanbod bestaat namelijk uit uiteenlopende onderwerpen als solliciteren, geldzaken en gezonder leven. Tijdens die activiteiten werkten deelnemers ook aan hun taalvaardigheden. Al lag de nadruk daar in eerste instantie misschien niet op.  

Na de Ik wil leren-campagne kunnen deelnemers verder groeien. Daar zorgt het Taalhuis voor met haar netwerk. Wanda: “Wij als Taalhuis proberen alle lijntjes open te houden. Mensen met een leervraag komen bij ons terecht en wij brengen hen bij het juiste aanbod.” Aan het eind van de serie van drie workshops Goedkoop en Gezond komt het Taalhuis bijvoorbeeld weer langs. Ze vragen de deelnemers wat ze verder willen. Dat kan gaan over gezondheid, over taal… waar de deelnemer ook maar behoefte aan heeft. Het stopt dus niet bij de Ik wil leren-campagne. “Mensen komen altijd weer verder”, vertelt Wanda.  

Een week lang stond het spotlicht op lees- en schrijfvaardigheid  

Dat is het doel van de Week van lezen en schrijven. Die begon dit jaar op 8 september – op Wereldalfabetiseringsdag. Tot en met 15 september waren er in Nederland allerlei activiteiten om aandacht te vragen voor laaggeletterdheid. Natuurlijk zetten bibliotheken zich het hele jaar in voor verbetering van lees- en schrijfvaardigheid. En dat maakt hun éxtra inzet tijdens de Week van lezen en schrijven zo bijzonder. Hopelijk heeft dit artikel voor inspiratie voor volgend jaar gezorgd!