Aan de slag met ideeën van kinderen in de bibliotheek, hoe doe je dat?

Een mooie jeugdafdeling kan helpen bij het krijgen van meer jonge bezoekers van bibliotheken. Indirect lezen ze misschien zelfs meer en/of hebben ze meer leesplezier!

Pedagogisch expert Nicky Kreté aan de slag met bibliotheken uit het werkgebied:

“Co-creatie betekent: gezamenlijk iets creëren. Het ontstaat wanneer twee partijen samenwerken. Als volwassenen praten we vaak over kinderen in plaats van met kinderen, terwijl zij toch echt het beste weten wat zij leuk en interessant vinden. Het lijkt soms alsof we het verleerd zijn om op een gelijkwaardige manier met kinderen te praten, terwijl het enige wat je hoeft te doen is luisteren en vragen stellen om hun perspectief te begrijpen.”

Stap 1: De voorbereiding

Om een traject voor te bereiden waarbij je als bibliotheek samenwerkt met kinderen, heb je het volgende nodig:

• Het bepalen van het kader van het traject: zowel de vorm als de inhoud.
  • Wil je een nieuw programma neerzetten, of een fysieke plek inrichten? Wat is het doel van het traject en wat wil je bereiken? Ga na wie in je organisatie verantwoordelijk is en wie het traject kan begeleiden en opzetten.
  • Er zijn diverse vormen van kinderparticipatie mogelijk. Ieder heeft voor- en nadelen en de een vergt meer tijd dan de ander. Zo kun je vandaag nog kinderen op de vloer een paar vragen stellen, maar je kan ook een jaartraject inrichten met kinderen die zitting hebben in een kinderraad. Welke vorm het beste past, wordt bepaald door het doel van het traject.
• Ga na wie in je organisatie het contact met kinderen kan faciliteren. Een educatiemedewerker die veel op kantoor werkt, maar die een nieuw initiatief of een nieuwe maakplek wellicht moet initiëren, heeft wellicht minder ervaring met contact met kinderen. Tegelijkertijd is er misschien een leesconsulent die vaak voor de klas staat, met wie de educatiemedewerker het traject samen kan vormgegeven.
• Met de organisatie zeg je toe dat je in een bepaalde periode bepaalde medewerkers gaat inzetten voor het co-creatietraject en dat dat een bepaald aantal uren gaat kosten voor het voorbereiden, begeleiden en nabeschouwen van sessies met kinderen waarin je feedback ophaalt. Schets hierin ook duidelijke kaders voor het resultaat, het liefst SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden) geformuleerd in een projectplan.
  • Let op dat je ook tijd reserveert voor de voorbereiding en de nabeschouwing in de vorm van een draaiboek van een sessie en het maken van de aantekeningen van een sessie. Dat kost allebei een aantal uren. Nicky Kreté: “Een sessie organiseren die kinderen leuk vinden, is niet zo lastig. Een leuke sessie organiseren waar jij ook nog iets aan hebt, vergt voorbereiding.”

Stap 2: Het traject

Wanneer de kaders van het traject zijn vormgegeven en er een gecommitteerd team klaarstaat, ga je aan de slag met de verdere invulling van de sessie(s). Om dit te doen doorloop je de volgende verdere stappen:

• Wat wil je weten en hoe ga je dat vragen in een sessie? Als je meerdere sessies organiseert, verdeel je de verschillende sub-onderwerpen over de verschillende sessies. Hou het realistisch en leuk. Let erop dat je niet teveel van tevoren invult, maar sta echt open voor de ideeën van kinderen.
• Open een sessie met een ballenspel. Gooi de bal over en laat kinderen vertellen wat hun hobby’s zijn, wie ze zijn, wat ze leuk vinden ze om te doen. Zo komen kinderen los en ontstaat er een sfeer waarin ze gemakkelijk praten. Of bedenk zelf een goede ijsbreker!
• Wees creatief. Een goede techniek om uit te vragen bij kinderen wat ze graag zien in de bieb is om te tekenen. Hoe moet een hoek in de bieb eruitzien? Hoe ziet een tekentafel eruit? Wat ligt er in de kast? Wat moeten ouders doen terwijl kinderen bezig zijn? Alles kan gevisualiseerd worden. Ga na het tekenen met de kinderen in gesprek over wat ze hebben getekend. Zorg voor een over en weer praten, zonder dat het te veel op presenteren Dat kan sommige kinderen een beetje zenuwachtig maken.
• Enthousiasmeer en blijf op een luchtige manier realistisch. Het traject moet gaan om het bedenken van ideeën, samen met kinderen, naast manieren om die ideeën uit te werken. Hierbij is het ook belangrijk dat je realistisch blijft, terwijl je kinderen positief stimuleert in de groep. Zeg duidelijk: Goed idee, we gaan kijken of er tijd en geld is om dit te doen bij de bieb!
• Maak tijd voor een nabespreking en beschouw met elkaar na. Stel goed vast wat er precies gezegd is en maak hierbij een duidelijk onderscheid tussen je observatie en je interpretatie. Een valkuil is dat je snel interpreteert wat kinderen gezegd hebben, terwijl dat niet direct hoeft te zijn wat ze bedoelen. Beschrijf gezamenlijk wat je gezien en gehoord hebt en maak een verslag om na te slaan. Pas je draaiboeken aan op basis van je nabespreking, met duidelijke pauzes en verwachtingen voor eventuele volgende sessies, zodat je goed overzicht houdt op volgende sessies.

Stap 3: De realisatie en integratie van ideeën

Na alle verslagen te hebben afgerond kun je aan de slag met de ideeën van de kinderen!

• Plan een opbouw of vervolg van de plannen die je met kinderen hebt bedacht. Zorg voor een stap-voor-stap planning naar een gepast openingsmoment, een lancering of een ander gepast aandachtsmoment voor wat er is bedacht. Doe dit in samenspraak met de collega’s die verantwoordelijk zijn voor programmering of marketing en communicatie, zodat je bedachte ideeën een goede inbedding kunnen krijgen in de activiteiten van de organisatie. Denk na over de integratie van bedachte ideeën in de organisatie.
• Koppel de vervolgstappen terug naar kinderen en ouders. Zo houd je hen gemotiveerd om in het vervolg nogmaals deel te nemen.
• Nodig de kinderen en ouders uit die betrokken zijn geweest, bij het programma. Nicky Kreté: Nicky Kreté: “Een co-creatie traject zorgt voor ambassadeurs en succesvolle relevante initiatieven op de lange termijn.”
• Misschien smaakt dit traject naar meer. Misschien kun je de kinderen en ouders die hebben deelgenomen structureel hervragen voor feedback over de bibliotheek. Dit kun je doen in de structuur van een Kinderraad. Een doel voor een nieuw kinderprogramma in de bieb kan bijvoorbeeld zijn om het eens in de maand te laten plaatsvinden, begeleid door een vrijwilliger, waarbij 10 kinderen deelnemen, als startpunt.

Ben je benieuwd hoe dit er concreet uit kan zien? In maart delen we de resultaten van het een pilot-traject bij Bibliotheek AanZet, locatie Papendrecht. Of kom op 8 februari naar de inspiratiedag rondom een aantrekkelijke jeugdvloer voor meer informatie.