Bibliotheek en politiek: een krachtige match in verkiezingstijd

De zorgplicht van bibliotheken is nog lang niet bij alle raadsleden en ambtenaren goed bekend. Tegelijkertijd dreigen forse bezuinigingen in een zogeheten “ravijnjaar”. Het is dus van groot belang om nu helder te maken wat de bibliotheek betekent voor de samenleving – en hoe essentieel voldoende financiering is. Deze oproep is relevant voor bibliotheekdirecteuren, beleidsmakers, communicatieprofessionals én programmeurs die lokaal impact willen maken.

Een krachtig voorbeeld hiervan is een traject dat ik in 2018 organiseerde voor het Haarlemse poppodium Patronaat, rond de toenmalige gemeenteraadsverkiezingen. Deze aanpak is toepasbaar voor bibliotheken die hun maatschappelijke rol willen onderstrepen. De kernfunctie ‘Ontmoeting & Debat’ krijgt hiermee gelijk een flinke impuls.

Praktische opzet: van debat tot stembureau

In de inpandige laad- en losstraat van Patronaat – normaal geen publieksruimte, maar wel een sfeervol stukje Haarlemse architectuur – werd een officieel stembureau ingericht. In aanloop naar de verkiezingsdag werden er twee goedbezochte politieke debatten georganiseerd:

• Een debat met de woordvoerders Cultuur van de gemeenteraad, 3 weken voor de verkiezingen, in samenwerking met het Haarlems Dagblad.
• Een debat met alle fractievoorzitters, de avond voor de verkiezingsdag, georganiseerd door Patronaat zelf. Dit debat vond plaats in de grote zaal en werd geleid door Haarlemmers Frenk van der Linden en Anouk Kragtwijk.

Na dit laatste debat vond het ‘Feest der Democratie’ plaats: een culturele avond die overging in een nachtelijk stemmoment. Om middernacht opende burgemeester Jos Wienen symbolisch het stembureau en bracht de eerste stem uit. Jongeren die het feest bezochten konden tot 3 uur ’s nachts stemmen – en dat deden ze massaal.

Resultaten: bereik en betrokkenheid

De volgende dag werd het stembureau opnieuw goed bezocht, ook door mensen die nog nooit een voet in het poppodium hadden gezet. Zo bereikten we nieuwe doelgroepen. Tijdens de debatten was vrijwel iedereen aanwezig die ertoe doet in de Haarlemse cultuursector – een unieke kans om de eigen agenda onder de aandacht te brengen bij raadsleden en beleidsmakers. Patronaat zette zich op de kaart als een betrokken maatschappelijke speler van formaat. En omdat ze liet zien de plaatselijke politiek belangrijk te vinden, werd ze vanzelf nog belangrijker voor de plaatselijke politici.

Ook gemeente Haarlem en Bibliotheek Zuid-Kennemerland sloten zich aan. De gemeente verspreidde een fullcolour verkiezingsgids naar alle jonge stemgerechtigden. Een lokaal reclamebureau maakte korte video-interviews met jongeren over lokale politiek, die breed werden gedeeld via sociale media.

Tip: begin klein, denk groot

Wat begon als een simpele aanvraag om stembureau te zijn, groeide uit tot een breed gedragen project met maatschappelijke impact. De sleutel tot succes? Betrek partners vroeg, koppel inhoud aan beleving, en hou het spannend – zonder je boodschap uit het oog te verliezen. Zoals een directeur me zei: “Maak het wel een beetje rock & roll.” Waarop ik antwoordde: “Wat is er meer rock & roll dan je eigen mening uiten?”

Met dit soort initiatieven kun je als bibliotheek niet alleen je zichtbaarheid vergroten, maar ook je waarde voor de samenleving en de politiek tastbaar maken.