De belangrijkste inzichten van de Inspiratiedag digitale geletterdheid 

Onderwijsinnovaties als smoothies 

Barend Last nam ons in zijn inspirerende keynote mee in een verhaal over blended learning, innovatie & technologie en de ondersteunende rol van de bibliotheek naar het onderwijs toe.  

• Blended learning als educatief eiland: Barend illustreert blended learning als een eiland waarin eerst onderwijs enkel wordt gegeven door gesproken taal. Totdat het later te maken krijgt met allerlei aankomende bootjes, die nieuwe technologie zoals pennen, boeken, digiboards meebrengen. Voor onderwijskundigen roept dit de vraag op: hoe integreer je deze nieuwe middelen, en wat betekent dat voor je rol en werkwijze? 
• Technologie als middel: Technologie gaat verder dan alleen digitale middelen, ook iets eenvoudigs als een pen of stoel is technologie. Essentieel is hoe technologie ons gedrag beïnvloedt: de waarde ligt niet in de middelen zelf, maar in hoe ze worden ingezet om het leerproces te ondersteunen. 
• Blended learning als smoothie: Zie blended learning als het samenstellen van een smoothie: verschillende ingrediënten worden gecombineerd voor optimaal onderwijs. Net als bij een smoothie kun je de mix aanpassen (bijv. meer banaan voor zoetere smaak) om te kijken wat het beste werkt om leerdoelen te behalen. 
• Innovatie is geen wondermiddel: Innovatie biedt niet automatisch voordelen voor iedere leerling. Dit roept de vraag op: als een innovatie geen waarde toevoegt voor de eindgebruiker (leerling), moeten we deze dan wel toepassen? 
• Bibliotheken als motor van onderwijsinnovatie: Bibliotheken kunnen een cruciale rol spelen door scholen te helpen een voedingsbodem voor innovatie te creëren. Bijvoorbeeld door te ondersteunen bij visieontwikkeling, het evalueren van bestaande structuren en docentbetrokkenheid te vergroten door professionele leefgemeenschappen in te richten. 

Bibliotheken en AI: hoe zet je het in?

Mark Vos (OBA Next) en Sammie de Vries (OBA – TechTrack) gaven een kijkje in de keuken van de TechTrack, die de OBA aan het ontwikkelen is. Deze track richt zich op de invloed AI/XR op de ‘Amsterdammer’/samenleving. 

• Kansen en uitdagen van AI en XR bieden: Kunstmatige intelligentie (AI) en Extended Reality (XR) hebben een impact op de samenleving met kansen voor inclusie, maar ook risico’s voor ongelijkheid. Bibliotheken kunnen een rol spelen in het toegankelijk maken van deze technologieën voor een breed publiek, mits ze over de juiste kennis en middelen beschikken. 
• Samenwerking is essentieel: Voor bibliotheken om AI en XR effectief te ondersteunen, is samenwerking cruciaal. Dit vereist niet alleen interne kennis en kunde, maar ook externe partnerschappen. Initiatieven zoals OBA’s TechTrack illustreren deze inspanningen. Zo wordt er gewerkt aan Nexi: een zoekhulp waarmee gebruikers in hun eigen taal en stijl (tekst of stem) bibliotheekboeken kunnen vinden.

Ontdek het lesmateriaal van HUMAN

In de andere workshop demonstreerden Charlotte Lehmann en Lotte de Ruijter, adviseurs educatie Probiblio, hoe publieke materiaal van de omroep HUMAN ingezet kan worden als digitale geletterdheid lessen. Hun beste tips? 

• Gebruik het lesmateriaal voor vo, mbo en po: Op de website van HUMAN vind je allerlei lesbrieven video’s en artikelen rondom de onderwerpen mediawijsheid, burgerschap en seksualiteit. Lees meer op de website van HUMAN.
• Beoordeel het materiaal van tevoren goed: Bekijk van tevoren goed de video’s en opdrachten en toets ze aan je eigen bibliotheekkader of het actueel is, de aanpak in lijn is met die van de bibliotheek en of het voor jou compleet is. Je kunt de lessen altijd als een basis nemen en ze aanvullen met eigen opdrachten, video’s et cetera.  
• Maak de link met leesbevordering: Door boeken aan te schaffen met de thema’s en bijvoorbeeld schrijfopdrachten kun je dit ook mooi koppelen aan leesbevordering. 

Van praten over naar praten met 

Tenslotte nam Karin Mommers van Operatie Frisse Peper ons mee in hoe je docenten, collega’s, directeuren of andere samenwerkingspartners meekrijgt in het onderwerp digitale geletterdheid. Dit deed zij aan de hand van haar eigen ontwikkelde socialestijlenspel en de casussen die werden ingebracht, bijvoorbeeld: 

• Hoe vorm je één plan met een groep met verschillende geluiden? Begrijpen, voordat je begrepen wordt. Oftewel: eerst andermans verhalen, meningen en doelen ophalen, daarna pas het plan opstellen. 
• Hoe ga je om met betrokkenen die het belang van digitale geletterdheid niet inzien? Wees creatief met de insteek van je plan (noem het bijvoorbeeld een experiment) en geef duidelijke taken.  
• Hoe ga je om met weinig tot geen motivatie om het afgesproken plan uit te voeren? Zorg voor een teamgevoel waarin jij het ondersteunt door middel van je deskundigheid en gebruik hiervoor harde cijfers uit wetenschappelijk werk.  

Benieuwd geworden naar onderwerpen die zijn besproken of wil je ergens meer over weten? Neem dan contact met ons op!