De Leesmoeders en hun bibliotheek: 48 jaar gedeelde passie voor het jeugdboek en leesplezier

‘De Leesmoeders is erfgoed’

Het fenomeen ‘De Leesmoeders’ kent een lange traditie. Al zo’n 48 jaar komen ze tijdens het schooljaar maandelijks bijeen. Ooit begonnen in de jeugdbibliotheek op de Eemnesserweg en nu in een pracht van een bibliotheek aan de Larense Brink, waar de Lonkende Leestafel ze aantreft op een woensdagochtend. “Het is één uur dat twee uur duurt! We komen er altijd heel geïnspireerd vandaan.”

Ze vertegenwoordigen met z’n vijven bijna alle scholen in Laren en Blaricum, waar overigens (nog) geen de Bibliotheek op school (dBos) is. Sil Wijnvoord (“zij weet alles van elk kinderboek”) begeleidt als pensionada (ze was o.a. jeugdbibliothecaris voor Bibliotheek HLB, nu Gooi+ ) De Leesmoeders. “Het doel van de bijeenkomst is uitwisseling van kennis over nieuw gelezen jeugdboeken voor de schoolbibliotheek om zo een goed advies te kunnen geven welke boeken (fictie en non-fictie) kunnen worden aangeschaft. We worden altijd verrast en verwend door het plankje met nieuwe aanwinsten om te lezen, praten uitgebreid over het gebruik van de schoolbibliotheek, de indeling en de presentatie van de collectie. We attenderen leerkrachten op nieuwe uitgaven en geven graag leestips door voor in de schoolnieuwsbrief.”

De Bibliotheek Gooi+ ziet De Leesmoeders dan ook als topambassadeurs voor lezen en leesplezier op school en voor de bibliotheek. Ze zorgen voor een kort lijntje tussen bibliotheek en schoolbibliotheek. “Er hebben heel inspirerende moeders in gezeten maar in al die 48 jaar is nooit een leesvader tussen de leesmoeders gesignaleerd.”

Op YouTube vind je getuigenissen van hun 35-jarige reunie.

Godmothers van De Leesmoeders uit de jaren ’80 en ’90 zijn bibliothecarissen en kinderboekspecialisten Emilie Vermeer en Yvonne van Schaick. Met zo’n lange en rijke traditie in het gul delen van boekenkennis en leesplezier kunnen De Leesmoeders wel bestempeld worden als erfgoed!

“Leerkrachten zitten vast in hun curriculum, tegelijkertijd ervaren we dat ze wel verder en breder willen. Ze zijn op zoek, vooral naar materiaal en tips voor moeilijke lezers. Zoals het verrijken en verbinden van lezen met hun belevingswereld. Waar zit daarvoor de ruimte en hoe helpen we de school bij het formeren van goed beleid? De vrij-lezen-tijd gebruiken we vaak om voor te lezen, daar bereiken we meer mee, het gesprek komt op gang, wat heel waardevol is. Ook voor de ouders. Leesmeters maken. It takes a village, daar geloven we ook qua leesplezier in. Het is een continu proces, waarin je leesattitudes moet voorleven en het terloopse juist effectief is. Het evenwicht in alles is belangrijk. Pinkeltje hoeft niet weg, maar bestaat naast nieuwe schatten. We inspireren en informeren elkaar via de app Leesmoeders, waar we interessante sites zoals Springlezend en Lezen in het po uitwisselen.”

Omzeil dogma’s over leesplezier

Dogma’s omtrent leesplezier omzeilen De Leesmoeders met verve en fantasie, puttend uit hun eigen leestradities en wat ze van elkaar opsteken tijdens hun leesmoederschap. Bijna allemaal koesteren ze lievelingsboeken van vroeger en duidelijk wordt dat juist in je kindertijd levenslange leeshonger en voorkeuren wakker worden gekust.

Suzanne is dol op lezen, smulde van ‘Afke’s tiental’ en werd door de leerkracht van haar zoontje gevraagd als leesmoeder. Ze wil zelf kinderboeken gaan illustreren. Fleur’s vader zat bij de Witte Paters wat haar fascinatie voor boeken die zich op kostscholen afspelen triggerde (“Ik wilde ook naar een kostschool!”). Met de spanning in de klassieker ‘De Geheime Tuin’ van Burnett kon ze zich helemaal verliezen in de natuur. Voor haar eigen kinderen zet ze boeken neer op strategische plekken in huis. “Het op een terloopse manier boeken in hun leven brengen werkt beter dan de nadrukkelijke. Ze vinden het ook gekmakend als ik niet doorga met voorlezen, dat houdt het juist aantrekkelijk! De roman ‘Zout op mijn huid’ van Benoit vond ik zelf heerlijk om te lezen, maar dan wil ik alleen over de dochter lezen, niet over die moeder. Dat bepaal je dus als lezer allemaal zelf.” Fleur is zelf ook schrijver, geeft filosofielessen en is podcasthost.

“Vastgeketend zijn in een verhaal, dat mis ik bij mijn eigen kinderen, dat oneindige van lezen met een lampje in bed, stiekem tot veel te laat, de dikke pillen van Thea Beckman,” zegt Marianne. Een boek hoeft trouwens ook niet uit en met diagonaal lezen vorm je je snel een beeld van de tekst. Op haar school, met veel internationale kinderen, lezen en spreken ze Engels en doen ze spelletjes tijdens English Wednesday.

Ingrid was in haar jeugd helemaal niet geïnteresseerd in boeken, “maar later nam ik kinderboeken mee van mij reizen naar Dubai, waar ze een grote keuze aan goede en simpele kinderboeken hebben. Zoals ‘Guess how much I love’ you in allerlei talen. Ik heb nu heel veel boeken in huis. Met de klas maak ik een gedrukt jaarboek voor elk kind met een terugblik van het jaar ‘wat zat er elke dag op je boterham?’. Voor kinderen is het prachtig zichzelf in een heus boek tegen te komen. We zijn als leesmoeders wel zichtbaar op school maar zouden meer in de klassen willen doen.”

Fantaseren is belangrijker dan lezen

Bij het uitwisselen van inspiratie gaat de fantasie helemaal aan! Sil fluistert: “Bij het verboden bosje bij de Paviljoensweg is een vervallen kas. Er is een schuine deur, waar leidt die naar toe?” Prikkeldraad en nu een rood-wit lint dat er gespannen is prikkelen de verbeelding optimaal en Sil is dan ook een meester in het verbinden van goede kinderboeken met de omgeving waarin kinderen opgroeien. Met haar rol als vrijwilliger bij Speeltuin Ons Genoegen breidt haar speelveld voor leesplezier zich uit en wordt bijvoorbeeld ook de Kinderboekenweek samen met de bibliotheek en andere lokale partners er jaarlijks groots gevierd.

De poppetjes van De Nationale Voorleesdagen worden verstopt en gefotografeerd in omgevingen van kinderen en op de manier van Slinkachu ontstaan door de taferelen nieuwe verhalen.

Kinderen op een andere manier aanzetten tot lezen lukt ook Ingrid, met eindoptredens van groep 8 in het Singer Theater, waarbij de fundering voor de musical dit jaar het boek ‘De Middernachtbende’ van David Walliams is. “En voor jongens die vaak geen affiniteit met boeken hebben proberen we het via magazines, zoals Trekkers (over tractoren), De Boerderij. De Donald Duck fungeert prima voor de woordenschat. Of de serie ‘Rekenen voor je leven’ met de praktische verbinding naar ruimtevaart, de dierentuin, de bouw.”

Favorieten van de maand

Marianne en Sil brengen het boek ‘Mevrouw Kiosk’ van Anete Melece in, een Letse animator en illustrator. Het prentenboek en de fantastische bekroonde animatie gaan over vrijheid die Mevrouw Kiosk hervindt als de kiosk, waarin ze wegens haar dikte in opgesloten zit, omvalt en blijkt dat ze naar andere plekken kan gaan met haar nering. Met kinderen kan je hier eindeloos over vertellen. Opeens dromen alle moeders over een eigen kiosk.

Suzanne tipt ‘Hedwig’ van Frida Nilsson, over het eerste schooljaar van een eigenzinnig meisje met Pippi en Madelief trekjes die in een gehucht in Zweden woont, om voor- of zelf te lezen. En ‘Het kabouterboek’ van Loes Riphagen; “een keer per jaar gaan we op zoek naar een kabouter in de tuin.”

‘De terugstromende rivier’ van Lindgren Memorial Award winnaar Mourlevat is een prachtig, talig voorleesboek, een epos van twee kinderen die door een magische wereld trekken, op zoek naar een rivier die vanuit de zee naar de bergen stroomt.

En de bewerkte uitgave van ‘Het Sinterklaasboek’ van Charlotte Dematons wordt na de Kinderboekenweek gelanceerd, met nieuwe Pieten. Ga in gesprek over de vergelijkingen met de oude versie!

“We gaan een boek ‘de leesmoeders’ maken”

Gevraagd naar wat ze willen bereiken met hun in natura uitbetaalde werk zijn ze veelzijdig en eensgezind; “Het gevoel hoe leuk lezen kan zijn, wil je overbrengen.” “De kick blijft langer, bij lezen. Je identificeert je ook langer met de personages.” “Getroost worden door literatuur.” “Inspiratie.” “Door de woorden in een boek beelden oproepen, dat is de kracht.” Dit alles resulterend in leerkrachten en ouders die nieuwe ingangen vinden om kinderen aan het lezen te krijgen en houden. De apotheose van het twee uur durende uurtje is deze keer: “We gaan een boek ‘De Leesmoeders’ maken! Daar kunnen we vast alles in kwijt.”

De Lonkende Leestafel eert alle generaties Leesmoeders en wacht met smart op de eerste Leesvader. Wie durft?