De Rekentrein is onderweg: samen werken aan gecijferdheid in gezinnen

Blog Basisvaardigheden
Gepubliceerd op 11 juli 2024

Door Charlotte Lehmann

In Nederland hebben naar schatting 2,5 miljoen volwassenen moeite met geletterdheid, gecijferdheid en/of digitale basisvaardigheden. Kinderen van een ouder/verzorger die moeite heeft met basisvaardigheden doen minder ervaringen op met basisvaardigheden. Daardoor wordt het hebben van beperkte basisvaardigheden onbewust doorgegeven. Er zijn veel minder interventies die zich richten op gecijferdheid dan op geletterdheid. Expertisecentrum beroepsonderwijs (ECBO) onderzoekt samen met Probiblio en DOK, de bibliotheek van Delft de Rekentrein. In dit interview vertelt onderzoeker ECBO Annemarie Groot er alles over.

Waarom is het belangrijk om kinderen en ouders te stimuleren op het gebied van gecijferdheid?

“We weten uit onderzoek* dat de mate waarin ouders hun kinderen stimuleren op het gebied van basisvaardigheden, medebepalend is voor de vaardigheden die zij ontwikkelen. Willen we kinderen gelijke kansen bieden om zich volledig te ontwikkelen, dan is het belangrijk dat er onderzoek wordt gedaan hoe we de intergenerationele overdracht van beperkte gecijferdheid kunnen voorkomen. Er zijn veel minder interventies beschikbaar voor het versterken van gecijferdheid dan voor het versterken van geletterdheid. Het gaat dan specifiek om interventies waarbij ouder en kind samen ervaren dat rekenactiviteiten ook leuk kunnen zijn en waarmee een negatieve associatie met gecijferdheid voorkomen wordt.”

Je hebt eerst onderzoek gedaan, voordat de Rekentrein echt praktisch in het leven werd geroepen. Hoe heb je dat gedaan?

“We hebben eerst literatuuronderzoek gedaan naar succesvolle interventies op het gebied van geletterdheid binnen gezinnen. De werkzame mechanismen van die succesvolle interventies en van andere interventies waarin ouders en kinderen van en met elkaar leren hebben we verzameld. Daarna hebben we gezocht naar geschikte activiteiten waarin ouders en kinderen hun gecijferdheid versterken die in de gezinssituatie konden worden uitgevoerd. Vervolgens hebben we een draaiboek ontwikkeld van de interventie de Rekentrein: hoe kunnen de activiteiten op een passende manier door een vrijwilliger in de gezinssituatie worden aangeboden? We hebben de Rekentrein met het draaiboek daarna bij vier gezinnen getest. We hebben het samen opgepakt met de bibliotheek: de bibliotheek is de schakel tussen vrijwilligers, de scholen en de gezinnen die baat kunnen hebben bij de interventie.”

Welke tip heb je voor bibliotheken voor wie gecijferdheid nog onontdekt gebied is? 

“De belangrijkste tip is om niet alleen te focussen op het stimuleren van geletterdheid en digitale vaardigheden, maar om ook open te staan voor activiteiten op het gebied van gecijferdheid. Het vraagt een andere blik om dingen die er soms al gedaan worden, aan te vullen met activiteiten op het gebied van gecijferdheid.”

Hoe kun je dit onderzoek verder volgen?

“Het eerste onderzoek over de Rekentrein is inmiddels afgerond en te vinden via de website van ECBO of via www.rekentrein.nl. Intussen zijn er twee nieuwe onderzoeken gestart waaronder een onderzoek waarin vrijwilligers van de bibliotheek getraind worden en begeleid worden om de materialen in te zetten bij gezinnen thuis. Wil je daar meer over weten of er ook zelf mee aan de slag? Neem dan contact op via de mail.”

Het onderzoek wordt gesteund door het Rekencollectief en gefinancierd door het Expertisepunt Basisvaardigheden.

Fysieke rekentrein

Aikins & Barbarin 2008

(volledige verwijzing: Aikens, N.L., & Barbarin, O. (2008). Socioeconomic differences in reading trajectories: The contribution of family, neighborhood, and school contexts. Journal of Educational Psychology, 100(2), 235-251. https://doi.org/10.1037/0022-0663.100.2.235. )

 

Sénéchal & LeFevre, 2002

(Sénéchal, M., & LeFevre, J. (2002) Parental Involvement in the Development of Childrens Reading Skill: A Five Year Longitudinal Study. Child Development, 73, 445-460. http://dx.doi.org/10.1111/1467-8624.00417 )