Een wereld te ontdekken: digitaal burgerschap & maakplaatsen

Bouwen, gamen, knutselen, samen onderzoeken, programmeren, desinformatie, AI en 3D-printen: bibliotheken zijn hot! Voor een bibliotheek met alleen nog maar boeken moet je behoorlijk goed zoeken. Steeds meer bibliotheken verkennen maatschappelijke mogelijkheden en gaan aan de slag met digitaal burgerschap én maakplaatsen. Er zijn veel manieren om dit te doen. Waar start je, hoe laat je je inspireren, hoe pakken andere organisaties dit aan en hoe weet je wat wel en niet werkt? Veel bibliotheekmedewerkers zijn hierin zoekende.

Op woensdag 26 april is Probiblio daarom samen met bibliotheekmedewerkers op tour geweest. Er bleek animo genoeg: deelnemers kwamen ook uit andere provincies dan Noord- en Zuid-Holland naar Amsterdam om mee op ontdekking te gaan met collega’s uit het veld. Tijdens de tour hebben we onze kennis getest, ervaringen uitgewisseld en zijn we op bezoek geweest bij verschillende experimentele locaties.

Meteen aan het denken gezet

We begonnen de dag groots bij het Groote Museum van Artis in Amsterdam Het museum wordt het museum van Groote vragen genoemd: “Waarom besta jij? Waar kom je vandaan? Wat maakt jou tot jou? En wat maakt jou anders dan een gorilla, of een bosviooltje? Bén je wel zo anders? Vragen heb je in alle soorten en maten. Je hebt kleine vragen en hele grote vragen. Vragen stellen is het mooiste wat er is.”

De deelnemers konden hier ervaren wat deze vragen met je doen en hoe ze je aan het denken zetten. Daarnaast focusten we ons op de beleving van het museum: wat hoor, zie, of voel je? Welke zintuigen worden aangesproken en hoe kan je dit vertalen naar de bibliotheek?

Daarna stapten we in de bus naar de Ontdekhal in Utrecht. Tijdens deze busrit werd uitgebreid nagepraat over inspiratie, verbazing, ideeën en nieuwe inzichten.

Praktische ervaring

De Ontdekhal en het Groote Museum zijn een wereld van verschil. Waar het Grote Museum zich meer op de zintuigen focust, is de Ontdekhal een hele praktische ervaring waar men aan de slag kan met maakeducatie.

Eveline van de Ontdekhal gaf ons een introductie over het concept van de locatie. Het mooie en unieke van de Ontdekhal is dat grote energieleveranciers en bouwbedrijven zoals Eneco en de BAM deze locatie en initiatieven sponsoren. Hierdoor kan de Ontdekhal faciliteren in lessen en kennis op basisscholen, worden en er kinderfeestjes georganiseerd en hebben wij mogen beleven dat daarnaast ook opa’s, oma’s, vaders en moeders met (klein)kinderen in de middag de Ontdekhal laagdrempelig komen verkennen. Als je goed om je heen kijkt zie je de verwondering en tijd en ruimte die men neemt om met de handen bezig te zijn.

Burgerwetenschap

Als laatste bezochten we Bibliotheek Neude waar we in het Laboratorium kennis maakten met burgerwetenschap en ‘Meet je Stad’.

Deze organisatie draait op enthousiaste en kundige vrijwilligers die de hand er niet voor omdraaien om groepen zoals wij een middag te voorzien van informatie, nieuwe kennis en een workshop. ‘Meet Je Stad’ is geïnitieerd om voor en met burgers te werken aan een aantal inzichten in de stad, waaronder de toenemende hitte in de zomer, de snelheid van auto’s door de straten en sinds kort het meten van de grondwaardes in tuinen.

Burgers kunnen voor een klein bedrag zelf hun meetkastje in elkaar komen zetten op de maandelijkse avonden in het Lab van het Neude. Deze locatie verleent het Neude aan de organisatie, een heel cadeau voor ‘Meet Je Stad’!

Als het meetkastje in elkaar zit, bevestigt de deelnemer het kastje in zijn huis om stadstemperatuur, snelheid of grondwaardes te meten. Op deze manier geeft ‘Meet Je Stad’ de burgers een actieve en verantwoordelijke rol in hun eigen leefomgeving.

Na de presentatie mochten we aan de slag om een werkend lampje te bouwen. Waar het merendeel van de groep eerder toch wel terugdeinsde van de moeilijkheidsgraad van de (bouw)opdracht, merkten wij tot onze verbazing dat deelnemers tot ná de afronding van de dag doorzetten om hun printplaatje met (werkend!) lampje op te leveren.

Kijkje in de keuken

Waarom het wiel uitvinden als velen al succesvol hebben ontwikkeld? Dat was voor Probiblio de aanleiding om bibliotheken de kans te geven een kijkje in de keuken te nemen van een paar experimentele locaties die ieder op hun eigen manier werken aan of met (digitaal) burgerschap, het bestaan en de burger en dit hebben gecombineerd met innovatie, technologie en enthousiasme!

Zoals een deelnemer zei: ‘Ik vond het heel leuk dat we op plekken zijn geweest die ik niet voor de hand liggend vond om te bekijken vanuit de wens om een maaklab op te zetten. Vooral het Groote Museum was heel inspirerend! Het was goed opgebouwd, waarin we breed begonnen en langzaam steeds concreter werden. Veel inspiratie opgedaan.’

De keuze om met een bus rond te touren, deelnemers van verschillende nieuwe input te voorzien en te prikkelen om na te denken over hun eigen bibliotheek bleek erg leuk en effectief! Al doende leert men, zeggen ze toch?

Uit de evaluatie bleek dat deelnemers merken dat er bij hen nog vragen zijn omtrent digitaal burgerschap en daarbij vooral de link naar een maakplaats/DigiBiebLab. Digitaal burgerschap is een breed en deels nog onontgonnen gebied waar we met alle bibliotheken graag meer vorm aan geven de komende tijd. In het verlengde van deze opmerking bleek ook dat deelnemers nog meer tijd zouden willen voor uitwisseling van ideeën, tips, gedachten en discussie over dit thema. Iets dat wij in de nabije toekomst goed kunnen faciliteren!

Zelf aan de slag

Ben je van plan om nog meer met dit mooie thema te doen binnen jouw organisatie? Zorg er dan voor dat je digitaal burgerschap niet als middel ziet om materialen aan te schaffen voor de maakplaats.

Duizelt het je nog wat? Neem dan contact op met Joyce de Boer om verder te praten over de subsidieregeling rondom digitaal burgerschap. De subsidie is er om beweging rond digitaal burgerschap binnen de bibliotheeksector op gang te brengen.