Geanimeerde presentatie boek Wim Keizer

Bijna drie jaar nadat Probiblio op 15 mei 2014 voor mij als vers gepensioneerde een leuke afscheidsbijeenkomst georganiseerd had, stond ik 11 mei 2017 in dezelfde, zij het opgefriste zaal, mijn boek Twintig jaar bibliotheekvernieuwing toe te lichten. Bij het afscheid had ik al verteld van plan te zijn de door mij sinds 2001 maandelijks beschreven ontwikkelingen (WWW) samen te vatten in een boek. Het zou mij kunnen behoeden voor een ‘zwart gat’. Wie wil weten hoe de bibliotheekvernieuwing ook al weer verlopen is, zou een boek kunnen raadplegen. Nu kan dat. In bibliotheekland is kennisdelen een eigenstandig werkwoord. Door middel van dit boek deel ik graag mijn kennis over het proces van bibliotheekvernieuwing, dat ongeveer twintig jaar geduurd heeft.

Bij het maken van het boek ben ik erg geholpen door Probiblio. Van directeur Anne Rube mocht ik een werkplek houden in het Probiblio-gebouw en gebruikmaken van de aanwezige faciliteiten. Dat heeft het werk sterk vergemakkelijkt. Schrijven is lezen, schrappen en herschrijven. Ik heb veel concept-teksten geprint. Ook kon de vormgeving van het boek er plaatsvinden. Patrick Parris heeft er iets heel moois van gemaakt! En voor de presentatie van m’n boek kon ik tevens terecht bij Probiblio. Het werd een geanimeerde bijeenkomst met zo’n zestig belangstellenden. Ik had twee sprekers gevraagd, die de tekst van tevoren gelezen hadden: Erik Jurgens, voorzitter van de VOB van 2004 t/m 2011, en Tamar van Moolenbroek, teamleider Informatie bij de Bibliotheek Den Haag en lid van het Jonge Bibliothecarissen Netwerk. Beiden vertelden wat de in het boek beschreven bibliotheekgeschiedenis met ze gedaan heeft. Kees Vreeburg en Bart Janssen gaven op Bibliotheekblad.nl een goede impressie van het boek en van de middag.

Wat gebeurde er allemaal?

Halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw rezen er zowel bij het ministerie van OCW als in de bibliotheekwereld zorgen over ‘ontlezing’en digitalisering. Het antwoord werd: vernieuwing. Twintig jaar bibliotheekvernieuwing, wat gebeurde er allemaal en wat leverde het op? Op die twee vragen probeert mijn boek antwoord te geven. Hoe zat het ook al weer met de in 1995 verschenen strategienota Op weg naar 2005 van de Vereniging Nederlands Bibliotheek en Lectuur Centrum (NBLC, voorganger VOB), waarin het woord ‘internet’ nog niet voorkwam? Of met het rapport Open poort tot kennis uit 2000 van de Stuurgroep-Meijer? Met het Koepelconvenant uit 2001, de Aanvulling uit 2004 en de Projectgroep Bibliotheekinnovatie (kritische vrienden en een kerstboom met kluit) in 2009? Wat was ook al weer een donut en wie vond de bibliotheekvernieuwing lijken op een pan met erwtensoep waarin af en toe eens wat goeds komt bovendrijven?

Toen ik in 2014 begon, was ik eerst van plan het verhaal chronologisch te vertellen. Al snel bleek mij dat zo’n aanpak een lang en saai verhaal zou opleveren, daar ik telkens gedwongen zou zijn bij elke fase eerst te melden wat er in de belangrijke stukken heeft gestaan, zoals het advies van de Raad voor Cultuur uit 1998, het Koepelconvenant en het Bibliotheekcharter. Ik besloot het anders aan te pakken: een relatief kort, chronologisch verhaal in hoofdlijnen en een verwijzing naar de inhoud van belangrijke documenten in een apart hoofdstuk, met onderwerpen A t/m W (van Aanvulling tot en met Wet). Dat hoofdstuk heb ik opgefleurd met onderwerpen als Donuts, Erwtensoep, Goudklompjes en Paars doosje, die ook een rol hebben gespeeld in de bibliotheekvernieuwing.

Feiten en meningen

Naast de feiten – in welke fasen, opgehangen aan de bestuurlijke overeenkomsten, verliep deze bibliotheekvernieuwing? – komen meningen aan bod. In het boek staan vier interviews, met hoofdrolspelers in de twee grote fasen die zich hebben voorgedaan: voor en na de ontvlechting van de VOB. Uit de eerste fase heb ik gesproken met Jan Ewout van der Putten (VOB-directeur van 1999 t/m 2009). Daarnaast met Wim Kamerman (Procesmanager Bibliotheekvernieuwing van 2001 tot en met 2007). Uit de tweede fase komen Ap de Vries (VOB-directeur van 2010 tot en met 2015) en Marjan Hammersma (in 2008 bij OCW directeur Media, Letteren en Bibliotheken en inmiddels via directeur-generaal Cultuur en Media opgeklommen tot secretaris-generaal) aan het woord. Zij werd geflankeerd door senior beleidsadviseur Aad van Tongeren. Het spreekt bijna vanzelf dat de visies en meningen van deze hoofdrolspelers behoorlijk uiteenlopen. Vooral in een introductie- en slothoofdstuk geef ik ook mijn eigen opinies. Die zijn samen te vatten met de voor het boek gebruikte ondertitel: halfslachtige poging tot focus, tempo en regie. De Nederlandse politiek wilde of kon niet kiezen tussen verdere decentralisatie naar gemeenten of meer centralisatie (inclusief bekostiging) naar het rijk.

Het boek is te bestellen door een mailtje te sturen aan mevrouw N.E. Brand, nellybrand49@gmail.com, onder vermelding van naam en adres. De prijs is € 14,- plus verzendkosten (binnen Nederland € 3,95).

Wim Keizer