Gesaneerde boeken: dít moet je ermee doen

Bibliotheekmedewerkers houden van boeken, het is de aard van het beestje. Ook duurzaamheid hebben we hoog in het vaandel staan. Dit zorgt ervoor dat we heel erg ons best doen om een goede bestemming te vinden voor afgeschreven boeken. We brengen ze bijvoorbeeld naar kinderboerderijen, asielzoekerscentra, verre landen of voedselbanken.

Wat moet je ermee?

Een goede openbare bibliotheekcollectie is onder meer representatief voor het culturele veld, en hiervoor wordt dan ook jaarlijks een fors bedrag geïnvesteerd om te besteden aan nieuwe boeken. Om te voorkomen dat de bibliotheekgebouwen dichtslibben met boeken wordt er in de regel net zoveel afgeschreven/gesaneerd/verwijderd als er aangeschaft wordt. De criteria waarop de boeken worden afgeschreven zijn populariteit (een boek dat 3 jaar niet geleend is verdwijnt vaak, tenzij er argumenten zijn om dat niet te doen) leeftijd (veel boeken van ouder dan 10 jaar verliezen hun relevantie, zo niet worden ze vaak nog opnieuw uitgegeven) en aantrekkelijkheid (een boek dat uit elkaar valt wil iemand anders niet meer lezen). Probiblio kan je helpen met het inrichten van automatische processen rondom saneren met hulp van de BCB-module, dan komen er op basis van door de bibliotheek gekozen standaarden wekelijks lijsten beschikbaar met boeken die klaar zijn om te saneren. Steeds meer bibliotheken maken hier gebruik van.

Jaarlijks worden zo’n 10% van de bibliotheekboeken afgeschreven. Dat roept voor veel bibliotheken de vraag op wat te doen met deze afgeschreven boeken.

Goed voor de natuur

Het is belangrijk te bedenken dat een bibliotheekboek vaak al tientallen leners heeft gehad. Stel je eens voor dat al die leners zelf het boek hadden gekocht. Dat had een hoop bomen, logistiek en andere vormen van uitstoot gekost. Door van één zo’n boek een bibliotheekboek te maken werken we dus mee aan de circulaire economie, en leveren we een goede bijdrage aan de verduurzaming van de samenleving. Dit zou kunnen oplopen tot 1,2 Mton CO2 reductie tot 2030 als we nog meer mensen overtuigen boeken te lenen in plaats van te kopen.

Verkopen, weggeven, doneren?

Veel bibliotheken kiezen ervoor hun gesaneerde boeken te verkopen. De bedragen die dit oplevert zijn vaak niet heel groot, en de vraag is of deze opwegen tegen de inspanningen die je hiervoor levert. Daarnaast zien we regelmatig dat scholen hun collectie op deze wijze aanvullen met boeken die al meer dan 10 jaar oud zijn. De vraag is of dat een goede bijdrage aan leesplezier is. Met alle subsidies die momenteel beschikbaar zijn voor samenwerkingen rondom de Bibliotheek op school, ook voor de collectie daar, is het veel interessanter om een structurele samenwerking met zo’n school aan te gaan.

Ook zijn er soms sympathieke initiatieven om gesaneerde boeken te doneren aan de Voedselbank, gevangenis, of Caraïbisch Nederland. Toch kan je je afvragen of deze organisaties niet eigenlijk meer gebaat zijn bij het profiteren van de kennis van de bibliotheek, en een meer gestructureerde samenwerking om bijvoorbeeld samen te zoeken naar financiering van nieuwe boeken, dan met onze afgeschreven boeken.

Bij het vuil

Ik zou ervoor willen pleiten om afgeschreven boeken niet langer te zien als boeken, dragers van culturele inhoud, daarvoor hebben we immers de bibliotheekcollectie al, maar als bedrijfsafval. Bedrijfsafval dat we op zo’n duurzaam mogelijke manier moeten verwerken, onder meer door reststromen te scheiden. Er zijn gespecialiseerde organisaties (bijvoorbeeld Renewi of Schenk) die je als bibliotheek hiermee verder kunnen helpen. Hiermee lever je ook een bijdrage aan de Circulaire economie. Belangrijk is om de boeken te laten aansluiten bij andere afvalstromen die een gevolg zijn van de bedrijfsvoering van de bibliotheek, en niet langer de collectiespecialist verantwoordelijk te maken voor het duurzaam omgaan met je afgeschreven boeken. Goed nieuws, de NBD is gestart projecten als boekenkasten gemaakt van afgeschreven boeken en een proef waarbij de plastic beschermlaag om boeken wordt vervangen door biofolie.

Mocht je met hulp van de BCB-module het saneren van je collectie willen stroomlijnen, neem dan contact op met de collectieadviseurs van Probiblio.