Hoe omgaan met AI? Blijf in gesprek

De online zoekmachines als Google en Bing maken veelvuldig gebruik van AI om hun voorspellend vermogen te verbeteren, maar ook in de supermarkt wordt de meest ideale winkelroute en plaatsing van artikelen al mede door AI bepaald. Daarnaast vindt bijvoorbeeld 80% van al het beursverkeer in de financiële sector plaats door (zelfsturende) bots. In de fysieke wereld is het subtieler: verkeerscamera’s, een boek dat mede door AI geschreven is of semi-zelfsturende auto’s.

Soms lijkt het alsof de digitale veranderingen niet zo snel gaan als gedacht en soms alsof alles in sneltreinvaart verandert. In het onderwijs is ChatGPT een actief onderdeel van het gesprek, zowel bij de studenten als bij de leerkrachten (bij het nakijken).

Niet meer te stoppen

De doos van Pandora is geopend, en nu moeten we ons ertoe gaan verhouden. Er gaan steeds meer stemmen op voor wet- en regelgeving om ook te kijken naar ethische en morele implicaties van AI-technologie. Maar de achterliggende technologie is niet meer te stoppen.

Dat ondervond ook ChatGPT zelf. Ze gebruikten onlangs de stem van Scarlett Johansson terwijl ze daar geen toestemming voor hadden. Mogelijk een teken aan de wand van hoe er omgesprongen wordt met copyright en eigenaarschap in de datahonger van ChatGPT. Een aantal grote leveranciers zoals Reddit sloten onlangs contracten met ChatGPT om data te leveren, vooral uit angst dat als er nee verkocht wordt er toch gebruik van gemaakt gaat worden. In zo’n moreel troebel bedrijf moet de toekomst van “artificial global intelligence” geboren worden die slimmer dan mensen is en waarvan de consequenties pas later ondervonden zullen worden.

Het gesprek in de branche voeren

Des te belangrijker dat er ook vanuit bibliotheken een stem opgaat over AI, de toepassing ervan en de invloed die wij erop uit willen oefenen. Het lijkt mij voor de toekomst zelfs een onderdeel van burgerschap om je tot dergelijke technologie te kunnen verhouden. Stoppen kunnen we het niet, maar we kunnen wel aan onze eigen informatievaardigheden en moreel kompas werken om het gesprek erover te kunnen voeren – vooral ook richting onze klanten.

Het AI-mes snijdt inmiddels aan meerdere kanten, want de mogelijkheden en risico’s hebben impact op de eigen bedrijfsvoering, maar raken ook zeker de collega’s en bezoekers. Weten we van alle soorten algoritmes die nu al op de achtergrond keuzes maken hoe ze werken? En vinden we daar wat van, en gaan we daar ook iets aan doen? Dat zijn lastige vragen, die zich niet alleen op ChatGPT toespitsen.

Als team digitale geletterdheid bij de POI Probiblio is het onze taak je op de hoogte te houden van een belangrijke ontwikkeling als AI. We schreven al eerder over de toepasbaarheid ervan en de relatie met het bibliotheekwerk. Maar er gebeurt al meer in de branche. Onlangs organiseerde NBD Biblion met de commissie digitaal van de VOB de bijeenkomst ‘Artificial Intelligence in de bibliotheekpraktijk’ en in januari was er de landelijke AI-dag in Heerlen.

Ook is er vanuit het landelijk programma team digitaal burgerschap de publicatie AI-inspiratiegids.

Mocht je meer over AI en de directe toepassing ervan willen weten, neem dan vooral contact op!