Netwerkbijeenkomst Noord-Holland: Samen werken aan verduurzaming van de bibliotheek

Jeroen Olthof (Gedeputeerde Provincie Noord-Holland) en Frans Bergfeld (directeur-bestuurder Probiblio) openden de bijeenkomst. Frans Bergfeld benadrukte de rol van bibliotheken in verduurzaming door kennisuitwisseling en het tonen van goede voorbeelden. Hij hoopt dat iedereen actief aan verduurzamen werkt en ziet kansen voor samenwerking tussen gemeenten en bibliotheken. Jeroen Olthof vindt bibliotheken belangrijk: ‘Ik zie bibliotheken in doorontwikkeling een essentiële functie hebben in de samenleving van de toekomst.’

Aanwezigen bekeken de Groene Menukaart voor bibliotheken en kunnen zich tot 1 november inschrijven voor de verduurzamingsimpuls van 10.000 euro.

Babette Porcelijn: ‘We hebben in 2050 vier wereldbollen nodig’

Babette Porcelijn, auteur van De verborgen impact en oprichter van de organisatie Think Big Act Now met als doel de maatschappij op effectieve wijze te verduurzamen, zet de urgentie neer om werk te maken van verduurzaming. Een halve eeuw geleden verscheen het rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome. Milieu- en klimaatproblemen zijn sindsdien verergerd. Babette: ‘Als we niet ingrijpen, hebben we in 2050 vier wereldbollen nodig. Met de levensstijl van de gemiddelde Nederlander hebben we nu al 3,6 wereldbollen nodig.’

Doordat het onderzoek van Babette ook de verborgen impact meeneemt, leidt het tot nieuwe inzichten. Zo staan spullen, zoals laptops, op nummer één in de impact top-10. Bijna 80% van onze impact is verborgen. De consument vraagt, betaalt en gebruikt, maar ziet niet wat dit betekent voor de andere kant van de wereld.

De conclusie is duidelijk: ons voetafdruk moet met ongeveer 75% afnemen. Dat werkt alleen als je je niet richt op kleine zaken (zoals afval scheiden) maar op de grote dingen, de Big Five:

1. een circulaire economie en ontspullen.
2. plantaardige voedselvoorziening en eerlijke handel.
3. een overgang naar fossielvrije en hernieuwbare energie (‘auto weg’).
4. kleiner wonen en zoveel mogelijk in geïsoleerde woningen.
5. geen verspilling.

Het bibliotheekwerk ziet Babette als eco-positief, door hergebruik van materialen en hun rol in informatieverspreiding. Het verduurzamen van bibliotheekpanden kan vaak nog verbeterd worden.

Expertisegesprekken: ‘Dingen die je thuis doet, kun je ook op het werk doen’

Na een korte pauze gingen Birgitta Fijen (Business Development manager Bibliotheek Zuid-Kennemerland), Jasper Pronk (Projectleider gemeenten Haarlem en Zandvoort), Marco Ouwerkerk (Adviseur en medeoprichter Green Leisure Group), Jasper Vis (Consultant Groene Grachten) en Aafke Vlaanderen-Oldenzeel (Projectmedewerker Duurzaamheid bij Bibliotheek IJmond-Noord) met elkaar en de zaal in gesprek over het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed, zoals bibliotheken.

Bibliotheek Zuid-Kennemerland behaalde in 2016 het keurmerk Duurzaam Gastvrij en sindsdien is duurzaamheid onderdeel van het werk op elk niveau. In Haarlem is in vier vestigingen groot onderhoud gepleegd. Dit was een natuurlijke aanleiding om de panden tevens te verduurzamen. Er is voor zeven ton geïnvesteerd in verduurzaming en de verwachting is dat dit bedrag in ongeveer zeven jaar zal zijn terugverdiend. In Haarlem-Noord is de ‘meemaaktuin’ een succes: in samenwerking met de buurt redden zogenoemde ‘struikrovers’ bij verbouwingen groen uit de container. In de meemaaktuin krijgt dit groen weer nieuw leven én kan voor een euro per struik weer door iemand worden meegenomen.

Om een succes te maken van de ambities is het belangrijk dat je draagvlak in de organisatie creëert en duurzaamheid steeds hoog op de agenda houdt.

Bibliotheek IJmond-Noord streeft naar het keurmerk Duurzaam Gastvrij. Dit vereist uitgebreide informatie- en kennisvergaring, inclusief over wet- en regelgeving. Marco Ouwerkerk benadrukt het belang van deze certificering in de transitie. De bibliotheek in Beverwijk heeft bijvoorbeeld een tafel van gerecycled plastic die bezoekers verzameld hebben en heeft ook een energiebesparingsspreekuur. Ze hebben daar 200 zonnepanelen die driekwart van hun energie leveren. In Heemskerk is energieverbruik lastig te bepalen vanwege de gezamenlijke huurovereenkomst.

Frans Bergfeld: “De vrijblijvendheid moet eraf!”

De provincie ondersteunt eigenaren van klein maatschappelijk vastgoed bij het verduurzamen van gebouwen. Afhankelijk van de situatie, komen ook bibliotheken in aanmerking. Het ontzorgingsprogramma is in 2021 van start gegaan en de provincie werkt samen met de Groene Grachten.

Marco Ouwerkerk is betrokken bij de verduurzamingsimpuls en benadrukt dat het niet ingewikkeld is om te beginnen. Je kunt al veel stappen zetten en hij benadrukt: ‘dingen die je thuis doet, kun je ook op het werk doen.’ Het belangrijkste is volgens hem dat we met ons allen moeten beginnen.

Organisaties moeten als geheel doordrongen zijn van de noodzaak tot verduurzamen. Ook als ze in oude en dikwijls slecht geïsoleerde panden zijn gevestigd. De vrijblijvendheid moet eraf volgens Frans Bergfeld en in zijn slotwoord riep hij iedereen op om te beginnen.

Online vervolg op 18 januari

Op donderdag 18 januari 2023 van 10.30 tot 12.00 uur volgt een verdiepingssessie over het onderwerp ‘Samen werken aan verduurzaming van de bibliotheek’. Reserveer hiervoor alvast vrij in je agenda. Via een livestream ontvangt presentator Joost Hoebink bibliotheekdirecteuren, gedeputeerden en wethouders uit Noord- en Zuid-Holland. Bibliotheken en gemeenten ontvangen in november een uitnodiging.