Podcast Social design en de democratische code een plek geven in jouw bibliotheek?

(0:00) Ik zie een sector die ontzettend in beweging is op haar maarschappelijke functie… (0:05) en eigenlijk ook heel veel specifiek op het bevorderen… (0:08) het versterken van onze democratie en van burgerschap. (0:12) Welkom bij Probiblio maakt een ommetje met… (0:15) Social Design en het Democratische Code op de Dutch Design Week. (0:21) Mijn naam is Lotte Kok, adviseur programmering bij Probiblio… (0:25) en uw host van deze aflevering.

(0:29) Elk jaar vindt in oktober de Dutch Design Week plaats in Eindhoven. (0:34) Met een groep van tachtig bibliotheekprofessionals… (0:37) trokken we naar het zuiden des landes… (0:40) om ons te laven aan de wereld van social design. (0:44) Maar wat is social design precies? (0:47) Zijn er al biebs die werken met deze ontwerpmethode? (0:51) Spoiler, ja.

(0:53) En wat is de democratische code uit de titel van deze aflevering? (0:58) We gaan het allemaal uitvinden in deze podcast… (1:01) waarin ik jullie meeneem in de wereld van social design. (1:10) Design en de bieb. (1:12) Die moet ik even uitleggen voor sommige mensen, denk ik.

(1:16) Het ontwerpvak richt zich namelijk steeds meer… (1:19) op maatschappelijke en relevante andere onderwerpen. (1:23) Bijvoorbeeld een gelijkwaardige samenleving… (1:26) de digitale toekomst en gezondheid en welzijn. (1:30) En dit is waar social design en die democratische code om de hoek komt kijken.

(1:37) Ik ben Bram Eidhof, ik werk bij Stichting voor Democratie. (1:40) En daar helpen we om de democratie te verbeteren. (1:44) Oké, leg eens uit.

Hoe doen jullie dat? (1:46) Het is een stichting die eigenlijk eerst analyseert… (1:51) waar zitten nou de plekken waar je even moet drukken om de meeste bewegingen in gang te zetten. (1:57) En zo kijken we eigenlijk naar het democratische ecosysteem, onze democratische samenleving. (2:03) Om dan vooral te drukken op plekken waarmee we voor elkaar kunnen krijgen… (2:07) dat er meer politieke gelijkheid is, dus dat ieder stem echt gehoord wordt.

(2:12) Waarmee we meer recht doen aan de realiteit. (2:15) Dus dat mensen niet zo makkelijk meer wegkomen met leugens of desinformatie… (2:18) en ook echt luisteren naar de uitvoeringspraktijk… (2:21) in plaats van alleen maar bezig zijn met beeldvorming. (2:24) En ten derde waarmee je de politiek tijdiger kan anticiperen op de toekomst… (2:29) in plaats van wat nu soms zo lijkt, dat we telkens wel een probleem zien… (2:34) soms al tien, twintig jaar zien aankomen, maar het dan een crisis wordt… (2:37) en zelfs die crisis niet altijd even opgelost wordt.

(2:39) We zijn hier op de Dutch Design Week. (2:42) Wat hebben social design en democratie met elkaar te maken? (2:47) Hoe vinden die elkaar? (2:49) Ja, ik denk dat die heel veel met elkaar te maken kunnen hebben. (2:51) Dus als je niet kijkt naar democratie als iets ver-van-mijn-bed-show, iets ingewikkelds… (2:56) maar echt iets van onszelf, wat we samen ook vorm kunnen geven… (3:00) dan kun je daar ook vanuit een ontwerpkant naar kijken.

(3:03) Dus je kan bijvoorbeeld… (3:04) Een van de problemen, denk ik, die we allemaal herkennen… (3:06) is dat sommige groepen heel weinig meedoen in culturele instellingen… (3:10) zoals de bibliotheek, maar ook in onze democratie. (3:13) En dan kun je zeggen, hé, ja, nou, dat is jammer voor hen. (3:16) Je moet op komen dagen om je stem te laten horen.

(3:19) Dat is nou eenmaal hoe de democratie werkt. (3:21) Of je kan gaan kijken naar zo’n vraagstuk als een ontwerpvraagstuk… (3:24) en je afvragen, hé, hoe komt het dat die mensen daar zijn geland op die plek? (3:29) Wat hebben ze nodig? Wat is wat ze eigenlijk willen? (3:33) En hoe kunnen we een omgeving creëren waarin ze wel hun stem kunnen laten horen? (3:36) En dat is, denk ik, ook een beweging die je nu steeds meer ziet… (3:39) door het land heen in allerlei bibliotheken. (3:42) Want wat zie jij gebeuren? (3:44) Je hebt ook met de Bisc de POI van Utrecht nauw samengewerkt.

(3:49) Wat zie jij daar? (3:50) Ik zie eigenlijk een sector die ontzettend in beweging is… (3:54) op hamerschappelijke functie en eigenlijk ook heel veel specifiek… (3:58) het bevorderen, het versterken van onze democratie en van burgerschap. (4:01) En dat varieert van heel… (4:04) Nou, soms in kleine bibliotheken heel bescheiden… (4:07) door goed je collectie te beheren, de informatie te ontsluiten… (4:11) zodat mensen weten, nou, hoe zit het met dit maatschappelijk vraagstuk… (4:15) de feiten op orde hebben, tot heel erg pionierend… (4:19) waarin mensen echt leren bij de bibliotheken… (4:22) hoe ze zich bijvoorbeeld beter kunnen overtuigen of luisteren… (4:26) echt hun eigen democratische vaardigheden kunnen verbeteren. (4:29) En heel wat daartussen.

(4:31) Dus ook experimenten met hoe wordt nou nieuws gemaakt… (4:34) want we hebben veel zorgen over nepnieuws en zijn de media wel te vertrouwen. (4:38) Sommige bibliotheken zijn dan ook lokale mediapartijen… (4:41) die een plek hebben in de bibliotheek waar je dus ook als bezoeker van de bibliotheek… (4:46) kan zien hoe dat gebeurt en daardoor misschien ook wat meer vertrouwen krijgt in de media. (4:50) En we hebben net een sessie met jou gedaan… (4:54) en daarin kwamen ook bepaalde casussen voorbij… (4:57) in het opstellen van een democratische code.

(5:01) Kan je misschien iets over die casussen kort vertellen? (5:04) En wat is een democratische code? Wat kunnen wij daarmee? (5:07) Ja, zeker. (5:09) Eigenlijk zien we twee dingen tegelijkertijd. (5:12) Namelijk één is dat in heel de sector alle bibliotheken… (5:16) meer werk maken van het bevorderen van democratie en burgerschap.

(5:20) Dat is nog best wel een vaag begrip, een vage doelstelling… (5:23) maar daar zie je al heel veel praktijk. (5:26) En tegelijkertijd zien we een samenleving die gespannender lijkt te worden… (5:30) waar meer spanningen zijn, mensen heftiger soms uitspraken doen… (5:33) of zelfs intimideren, bedreigen. (5:36) En die twee raken elkaar af en toe.

(5:38) Het zal je maar net gebeuren, en het gebeurt dus ook regelmatig… (5:42) dat je als bibliotheek een opspraak raakt… (5:44) of erg genoeg een medewerker bedreigd wordt… (5:48) of dat er mensen komen om de boel te saboteren. (5:52) En een democratische code kan daar eigenlijk bij helpen. (5:55) Want inderdaad, net in de zaal zagen we ook… (5:57) het varieert van hoe open zijn we.

(6:00) Eigenlijk zijn we echt open voor iedereen, ook voor de hangjongen, ook voor de daklozen. (6:03) Hoe gaan we daarmee om? Want ze botsen misschien met de huisregels… (6:07) maar we willen er eigenlijk ook een plek voor ze zijn. (6:10) Tot… Nou, we hebben een avond georganiseerd over de wolf… (6:14) en er is een hele grote anti-wolfpartij… (6:17) die de helft van de kaartjes opkoopt en de boel gaat kapen.

(6:19) Daar zijn we bang voor. Hoe gaan we daar dan mee om? (6:23) Een ander voorbeeld dat heel veel mensen kennen… (6:26) is dat er werd voorgelezen door drag queens in sommige bibliotheken… (6:29) en dat daar heel veel protest tegenkwam. (6:31) Dus een democratische code helpt je eigenlijk in momenten van ophef… (6:35) om de rust te bewaren, om te weten waar je voor staat.

(6:38) Ook om een ondergrens te formuleren, zodat ook alle bezoekers… (6:42) dat je aan bezoekers duidelijk uit kan leggen waar je voor staat en wat wel en niet kan. (6:46) Maar het helpt ook om richting te geven. Dus door beter te weten waar je voor staat… (6:50) in plaats van, zoals je vaak hoort, dat de bibliotheek een neutrale plek is… (6:55) kun je zeggen, nee, wij staan voor ontmoeting… (6:57) we staan voor onafhankelijke informatievoorziening… (7:00) wij zijn niet neutraal, maar wel onpartijdig.

(7:04) Ja, dat inspireert ook weer om nieuwe dingen te verzinnen en te denken… (7:07) hé, hier staan we voor, wat doen we nou eigenlijk mee en kunnen we er meer mee? (7:10) En die democratische code, dat is work in progress, daar gaan we nu mee aan de slag. (7:15) En je hebt al wel wat dingen genoemd, maar een tipje van de sluier… (7:19) wat is iets wat er sowieso in komt? (7:22) Ja, ik denk dat daar een paar dingen heel goed in kunnen. (7:25) Dus het mooiste is om te beginnen altijd vanuit het positieve, van wat je echt graag wil.

(7:30) Dus, zoals ik al zei, de bibliotheek is een plek van ontmoeting… (7:33) waar je onafhankelijke informatievoorziening hebt… (7:38) waar meerdere perspectieven en stemmen ook welkom zijn… (7:42) maar waar ook wordt gekeken naar, hé, wat zijn nou de feiten? (7:45) Of als de feiten betwist zijn, dat dat tenminste wordt benoemd. (7:48) Zoals sommige bibliotheken ook delen van de collectie die betwist worden… (7:52) van context voorzien, van, hé, hier gaat het over nu op dit moment in het debat. (8:00) Dus dat soort dingen komen er zeker in, maar toch ook een paar ondergrenzen.

(8:03) Dus ik denk bijvoorbeeld dat je snel te maken hebt met partijen die zeggen… (8:08) oké, maar als jullie vrijheid van meningsuiting belangrijk vinden… (8:10) waarom word ik dan niet uitgenodigd? (8:13) En dat is aan de ene kant heel begrijpelijk, maar het helpt dan enorm om te weten… (8:17) dat de vrijheid van meningsuiting iets anders is dan een recht op een podium. (8:21) Dus dat het op die manier dat je eigenlijk heel snel kan teruggrijpen op… (8:26) oké, dat is een goed punt, maar wij hebben deze overweging en hier staan we voor. (8:32) En daar hebben we dus gewoon afspraken bij elkaar over.

(8:40) En tegelijkertijd moet ik ook toegeven… (8:43) de Democratische Code gaat niet alles oplossen, is ook geen blauwdruk… (8:46) is ook niet verplicht om allerlei activiteiten te gaan doen. (8:49) Het is ook nog steeds heel belangrijk om je eigen oordeelsvermogen te gebruiken… (8:53) om aandacht te hebben voor context. (8:55) En ook gewoon je een beetje senant te voelen, dus ook je vaardig te voelen… (9:00) in bijvoorbeeld het modereren van een debat of een discussie.

(9:03) Dank je wel. (9:05) Graag gedaan. (9:05) Anne-Marth Kuijlder van Bibliotheek Kampen.

(9:08) Anne-Marth, wat doe je daar bij de bibliotheek? (9:12) Ik ben co-creator maatschappelijke participatie. (9:15) Inmiddels, mijn titel is een paar keer veranderd, maar het werkt niet. (9:18) Ik maak programma’s met voor- en door Kampenaren.

(9:22) En jij bent ook bekend met het begrip social design. (9:26) Ik denk, een heel aantal bibliotheekmedewerkers kennen het wel… (9:30) maar die kunnen zich er niet echt een voorstelling bij maken. (9:32) Kan jij in een paar zinnen uitleggen wat het is, social design? (9:36) Volgens mij is social design… (9:38) het gaat altijd over maatschappelijke vraagstukken, ingewikkelde vraagstukken… (9:42) wicked problems of taaie problemen… (9:45) waar we ons allemaal op een manier bij betrokken voelen… (9:48) maar niemand echt de enige eigenaar van is.

(9:51) En social design is met een ontwerpers-mindset, een makers-mindset… (9:56) samen met kunstenaars, dat is de beste manier… (10:00) proberen toch beweging in dat vraagstuk te krijgen… (10:03) door te onderzoeken, te doen. (10:06) Iedereen die onderdeel is van het probleem… (10:08) moet ook onderdeel van de oplossing kunnen zijn. (10:11) Dus je werkt altijd samen met mensen.

Je doet empathisch onderzoek. (10:15) Dus je gaat kijken door de bril van iedereen die betrokken is. (10:20) En je werkt met prototypen.

(10:22) Dus je gaat proberen al een beetje van hoe het zou kunnen worden vorm te geven… (10:28) en daar met elkaar van leren en dan verbeteren, dan weer door… (10:31) met als doel om in ieder geval tot nieuw handelingsperspectief te komen. (10:36) En oplossen is niet echt interessant en dat gaat je ook niet lukken. (10:40) Tavo Goudswaard zegt, je moet verliefd worden op dat vraagstuk… (10:43) dus je moet een soort tango ermee gaan dansen… (10:46) en er ook gewoon heel veel plezier in hebben.

(10:50) En ik hoor jou zeggen, die kunstenaars zijn eigenlijk onontbeerlijk. (10:54) Waarom is dat zo? Waarom zijn die kunstenaars zo belangrijk? (10:57) We zijn er niet voor niks helemaal vastgelopen. (11:00) Dus wat tot nu toe geprobeerd heeft, heeft niet gewerkt.

(11:05) En verbeeldingskracht, ik geloof dat we het allemaal hebben… (11:08) maar om die aan te krijgen terwijl je zelf in een organisatie zit… (11:12) of al heel lang met dat vraagstuk worstelt, dat is heel erg moeilijk. (11:15) En die kunstenaars die komen met iets waarvan je denkt… (11:19) en daardoor ga je opeens dus ook anders naar je vraagstuk kijken. (11:23) Heb je daar een voorbeeld van, van wat er in jouw eigen bibliotheek is gebeurd? (11:27) Wij doen onderzoek naar onverwachte ontmoetingen.

(11:30) Dus we proberen ontmoetingen tussen mensen uit te lokken. (11:33) In kampen vinden mensen die ontmoetingen al best wel spannend… (11:36) want dan moet je dus in gesprek met iemand… (11:39) terwijl ze heel graag verhalen willen delen… (11:41) en ook de verhalen van andere mensen willen horen. (11:43) Dus Willemijn bedacht een wolk, een grote podcastapparaat… (11:49) letterlijk een wolk waar je in moet gaan staan… (11:52) waar je je verhaal achter kan laten en ook kan terugluisteren… (11:56) om mensen uit te nodigen om wel die verhalen te delen… (12:00) zonder dat het te spannend is.

(12:08) Oké, social design is dus een vakgebied waarbij ontwerp wordt ingezet… (12:13) om maatschappelijke verandering teweeg te brengen. (12:16) Social designers werken in co-creatie aan complexe vraagstukken… (12:22) die Anne-Marth ook wel de wicked problems noemt. (12:25) Ik gebruik hier de definitie van Anne Ligtenberg, social designer.

(12:31) Ik ben Anne Ligtenberg. Ik ben een van de oprichters van Bureau AM… (12:36) samen met Mats Horbach. (12:37) En sinds dit voorjaar ben ik aan de slag bij verschillende bibliotheken… (12:42) in de regio van Probiblio en Bisc.

(12:45) Kan je daar iets meer over vertellen? Wat doe je daar precies als social designer? (12:50) Wat je daar doet als social designer… (12:52) Je begint vooral ook met vragen stellen… (12:56) want de bibliotheek geeft een behoefte aan van iets wat ze nodig hebben. (13:01) En vervolgens zijn we eigenlijk alleen maar bezig met dat bevragen… (13:04) van wat bedoel je daar precies mee? Hoe werkt dat dan nu in de organisatie? (13:08) Bijvoorbeeld bij Goy Plus, daar zijn we nu het verst in het traject… (13:12) kwam ook de vraag van hoe kunnen we een breder publiek genereren… (13:16) want we hebben een interessante programmering… (13:19) maar ons publiek is wat eenkennig of meer één groep. (13:25) En we willen juist, om dat actief burgerschap meer te stimuleren… (13:29) willen we eigenlijk een diverser debat hebben… (13:31) aan de hand van de thema’s die we programmeren.

(13:33) Toen zijn we met hen ook de slag gegaan om te kijken… (13:36) welke programmering heb je dan eigenlijk, welke programma-onderdelen… (13:40) zou dit goed bijpassen? (13:43) En we hebben ze gevraagd ook… (13:45) zou je eventueel het publiek ook willen gaan programmeren? (13:48) Want je maakt natuurlijk een programma… (13:50) wat je vertelt qua lezingen, qua bijeenkomsten… (13:53) maar is het mogelijk om het publiek ook te gaan programmeren? (13:56) En welke ambassadeurs heb je als organisatie? (13:59) Want eigenlijk is het een soort van grassroots-tactiek. (14:02) Je hebt niet vijftig nieuwe mensen nodig, want je hebt al een deel publiek… (14:06) maar je hebt daar een aanvulling van bijvoorbeeld tien of vijftien mensen nodig… (14:09) die een ander geluid of een andere kijk met zich meebrengen… (14:12) zodat je voor het publiek wat je al hebt, plus de nieuwe mensen… (14:15) dat je daar eigenlijk een interessante dynamiek in krijgt. (14:18) Je hebt het dan ook over ambassadeurs… (14:22) en dat vind ik ook wel interessant wat je eerder hebt gezegd… (14:24) dat je daarin ook kan gaan kijken naar je vrijwilligersbestand.

(14:28) Dat je als bibliotheek een enorme poel aan vrijwilligers hebt. (14:31) Hoe kan je die inzetten hierin? (14:33) Dat was echt wel iets waar ik en Mazzel ook helemaal niet over stilstaan hadden. (14:40) De organisatie heeft een bepaalde grootte… (14:43) maar de schil daaromheen met al die vrijwilligers is echt gigantisch.

(14:47) Dat zijn allemaal mensen die toch graag iets voor de BIEB willen doen. (14:52) En die hebben allemaal weer hun eigen netwerk. (14:54) Die hebben allemaal hun leven naast het vrijwilliger zijn.

(14:57) Want de meesten zijn maar één of misschien twee dagen in de week vrijwilliger bij de BIEB. (15:01) Maar zijn verder opa en oma, zijn misschien nog vrijwilliger bij een sportvereniging… (15:05) zijn lid van een leesclub, organiseren ergens ook nog met andere mensen… (15:09) bijvoorbeeld lezersavonden of zo. (15:13) Het zijn allemaal mensen die nog van allerlei dingen doen… (15:16) en dus ook daar een netwerk hebben… (15:19) en dat netwerk ook eventueel kunnen aansporen om iets met de BIEB te doen.

(15:24) Want stel je voor dat je… (15:27) Dat was bijvoorbeeld vorige week bij Gooi Plus… (15:31) in de regenmogenweek een maand rond de LNBT Gooi Plus… (15:35) een queergemeenschap een lezing georganiseerd… (15:40) en hoe vind je dan mensen die dat interessant vinden. (15:42) Je hebt natuurlijk de groepen die specifiek dat onderwerp interessant vinden… (15:46) en die wil je eigenlijk zo breed mogelijk erbij hebben. (15:49) Maar je wil niet alleen maar mensen die zichzelf identificeren als queer ook… (15:52) maar die bijvoorbeeld ook gewoon het een goede zaak vinden en dat willen ondersteunen.

(15:57) Dat is eigenlijk heel interessant om ook in je vrijwilligers te zoeken… (16:00) van wie wil eigenlijk ook laten zien of hierbij zijn… (16:04) gewoon omdat ze het belangrijk vinden dat dit er is. (16:06) Dat je daar ook die meerstemmigheid in hebt. (16:08) Precies, dat je daar ook… Ja, want meerstemmigheid betekent ook niet eens-oneens.

(16:12) Het betekent ook gewoon mensen die meer of minder met het onderwerp hebben… (16:16) of mensen die minder direct aangesproken worden, maar het wel belangrijk vinden. (16:20) En eigenlijk voor hen is het heel interessant om een keer meegenomen te worden… (16:23) van oké, wat betekent dat op dit moment uit de kast komen… (16:26) en wat maken mensen door? (16:28) En dat zijn niet alleen maar vragen die instant zijn voor de queergemeenschap zelf… (16:32) maar eigenlijk veel breder. (16:35) Superinteressant allemaal.

(16:36) En je hebt nu ervaring bij Gooi+, bij Rijn en Venen. (16:41) Wat valt je op in het werken met bibliotheken? Want het is de eerste keer volgens mij, hè? (16:46) Ja, nou, het zijn organisaties die ten eerste echt heel veel doen. (16:53) Er liggen ook echt heel veel vragen bij de bibliotheek en dat is aan de ene kant heel mooi… (17:01) maar het is ook heel uitdagend, want omdat de biblioteek al zo ontzettend veel doet… (17:05) en wij komen toch ook nog daar weer bovenop… (17:08) hoeveel ruimte kun je daarin nemen of niet? (17:10) Dus daarom zijn we ook heel erg aan het kijken naar zogenaamd laaghangend fruit.

(17:14) Dus bijvoorbeeld die netwerken van de vrijwilligers… (17:17) of bijvoorbeeld, oké, programmering die er is en daar een laag bovenop leggen. (17:22) Bijvoorbeeld bij Rijn en Venen ook, oké, als we dan iets gaan doen… (17:25) dan moet het voor de lange termijn iets opleveren. (17:27) Dus dan moet het niet alleen maar een interventie nu zijn… (17:29) want dat kan er op die manier gewoon niet bij.

(17:32) Dus dat is iets wat me heel erg opvalt. (17:34) Maar dat heb ik eigenlijk de afgelopen jaren al geleerd. (17:37) Ik vind het gewoon echt hele bijzondere plekken, omdat er gewoon heel veel mensen komen.

(17:43) Wel gesegregeerd, dus een bepaalde groep komt alleen voor dit, een bepaalde groep komt alleen voor dat… (17:47) maar juist door dat hele diverse aanbod is het wel een van de weinige plekken… (17:51) waar nog zoveel verschillende mensen bij elkaar komen. (17:53) Dat vind ik ook de leukste uitdaging, van oké, dat is er dan… (17:57) maar hoe kunnen we dan dat faciliteren, dat ze ook elkaar gaan ontmoeten… (18:01) en dat de medewerkers ook dat kunnen gaan ondersteunen en dat kunnen gaan faciliteren. (18:08) Dank je wel.

(18:11) Joris, kan jij jezelf even voorstellen? Wie ben je, van welke bieb ben je? (18:14) Ja, Lotte, ik ben Joris Vugs. Ik ben manager volwassenen en young-adults bij bibliotheek Gooi+. (18:21) En wat dat inhoudt, is dat mijn team verantwoordelijk is voor alle activiteiten van twaalf tot oud.

(18:27) En als ik het goed begrepen heb, hebben jullie bij Gooi+ een social designer in dienst gehad. (18:34) Kan je daar iets meer over vertellen, van hoe kwam die social designer in jullie beeld… (18:40) en wat heeft hij vervolgens gedaan? (18:42) Ja, we zijn natuurlijk al een tijdje bezig met programmering. (18:45) En dan organiseer je iets, bijvoorbeeld als een VPRO tegenlichtavond.

(18:49) Dan heb je een goede line-up, Renske Leijten, iemand van de correspondent, een hoogleraar. (18:53) PR zet je breed uit, je spreekt je vrijwilligers erop aan, je medewerkers. (18:57) Dan zijn dat tien mensen en dan denk je, oh, volgens mij doen we iets niet helemaal goed.

(19:01) Of je organiseert een lezing in Laren met Arnon Grunberg en de tent zit bomvol… (19:06) maar het zijn allemaal dezelfde grijze hoofden. (19:08) We zijn toch op zoek naar hoe we meer mensen bereiken… (19:11) en in die meer mensen ook meer diverse groep mensen. (19:14) Want we willen er als BIEP voor iedereen zijn en is het ook fijn als iedereen binnenkomt… (19:17) en dat je daar ook iets voor biedt.

(19:20) Daar waren we mee bezig met dat vraagstuk. (19:22) En toen kwam Mirjam Zweers met het aanbod van de social designers. (19:25) De manager programmering bij Probiblio.

(19:27) Ja, precies. En zij bouwden het eigenlijk aan van, deze mensen gaan in de kroeg zitten… (19:33) die gaan in gesprek met de omgeving en die gaan dan vragen, kom je al bij de BIEP? (19:36) Zo ja, wat tof, wat kunnen we nog meer voor je doen? (19:39) En zo nee, waarom niet, wat moeten we voor jou bieden om wel de BIEP in te komen? (19:43) En vervolgens, na dat gesprek met Mirjam… (19:46) toen kwam ze dus met het idee, weet je wat jullie moeten doen? (19:50) Een social designer in dienst nemen. Is het ongeveer zo gegaan? (19:53) Ja, de pitch was eigenlijk van, deze social designers, dat concept hebben we.

(19:57) Kunnen jullie daar wat mee? En wij zaten dus met dat vraagstuk van… (20:00) hoe bereik je die meer stemmigheid aan het grote publiek? (20:03) En dat leek ons een mooi één-tweetje, dus zo doen we. (20:05) En ik hoorde jou zeggen, toen die social designers voor het eerst langskomen… (20:09) ik denk dat dat voor misschien bibliotheekmedewerkers… (20:11) een beetje tot de verbeelding kan spreken. Was dat voor jullie ook zo? (20:15) Ik hoorde jou zeggen van, nou, ze kwamen binnen… (20:17) en we kregen een hoorcollege te horen over psychologie.

(20:21) Wat hebben ze toen gedaan? (20:23) Ja, voor hen was de bibliotheekwereld ook nieuw, is goed om even te zeggen. (20:28) En voor ons gevoel zaten zij nog heel erg in dat abstract academische concept van… (20:34) wat voor mensen zijn er, wat zijn hun waarden, welke verbinding? (20:39) En dat is allemaal heel belangrijk, maar het bleef voor ons die eerste paar weken heel theoretisch. (20:43) In Biepland, je hebt X aantal uren, je moet gewoon iets draaien… (20:46) uiteindelijk moet er iets uitkomen over het algemeen.

(20:49) Het was ook wel specifiek de vraag voor, want we gaan niet meteen… (20:52) een concrete doelstelling neerzetten, we gaan kijken wat er uitkomt. (20:55) En dat hadden we wel omarmd in die zin van, oké, we weten niet exact waar we heen gaan. (20:59) Maar we wilden wel alsnog wat concrete stappen zien van, oké, superleuk dat jullie hier zijn… (21:04) maar wat ga je nu doen de komende weken en maanden? (21:06) En dat was in het begin nog een beetje een spanningsveld.

(21:08) We merkten dat er bij hen wat andere verwachtingen lagen over het werk… (21:11) dan er bij ons lagen over wat we wilden en gingen doen. (21:14) Maar ja, dat hebben we toen eigenlijk na de eerste maand ook gewoon open op tafel gegooid. (21:17) En die verwachtingen zaten in dat theoretische abstracte ten opzichte van… (21:22) maar wat gaan we nou eigenlijk doen? (21:23) Ja, zij gingen eigenlijk voor ons in eerste instantie… (21:27) leek alsof zij een hele handleiding gingen schrijven met uitgebreid… (21:31) wat we wel en niet moeten doen, hoe we om moeten gaan met vrijwilligers en medewerkers, etcetera.

(21:36) Wat heel waardevol kan zijn, maar niet de vraag die er bij ons lag. (21:39) Ook omdat wij al op een andere tekst hadden we al een vrijwilligershandleiding… (21:42) of waren we daar mee bezig, hebben we zitten met het medewerkersbeleid en hoe we die aanspreken. (21:47) Daar waren we wel al mee bezig in die zin.

(21:49) Onze vraag zat meer in, oké, maar die burger, hoe gaan we die bereiken? (21:53) En ook heel praktisch, hoe gaan we die bereiken? (21:56) En hoe hebben jullie dat vervolgens gedaan? (21:59) Kortom, wat heeft het voor jullie opgeleverd? (22:02) Ja, we zitten nog in het traject, dus er is nog geen eindproduct, dat komt al wel. (22:05) Het is toch een soort handleiding uiteindelijk, voor de hou vast. (22:08) Maar wat ze zijn gaan doen met ons, is we hebben drie activiteiten gepakt.

(22:13) Dat was Keti Koti wat we voor het eerst deden dit jaar. (22:17) Dat was de regenboogweek, dus de Queer LQBTI-plus-activiteiten… (22:21) die we met Gooi en Vecht Inclusief deden. (22:24) En straks in december nog filosofische lezingen die we in Blaricum doen.

(22:27) Wat zijn zij concreet gaan doen? (22:29) Rondom Keti Koti zijn zij allerlei partijen in ons werkveld gaan zoeken… (22:34) die daarbij aan konden sluiten. (22:36) En dan niet meteen per se in de vorm van… (22:38) hier gaan we een enorme plek in de programmering geven, maar meer… (22:41) voor welke groepen is dit belangrijk? (22:43) Welke groepen hebben hier iets mee, kunnen hier iets mee… (22:46) en zouden hier misschien een rol van betekenis in gaan spelen? (22:49) En dan niet meteen daar ook, de Surinaamse Belangenvereniging… (22:53) natuurlijk aangehaakt, maar ook gewoon het Roti restaurant om de hoek. (22:56) Hoe betrek je hen bij die activiteiten als ze dat al willen? (23:00) En hetzelfde bij de Queer-activiteiten.

(23:04) Niet alleen het COC, maar ook een mannencamping in Loosdrecht. (23:07) Een kapper die zich bezighoudt met het haar van transvrouwen. (23:10) Dat soort clubs.

(23:11) En dan merk je als je hen ook vooral een vraag stelt, inderdaad van… (23:14) hé, dit zijn wij aan het doen, kan je ons daarbij helpen? (23:17) En dan is iedereen daar eigenlijk superenthousiast over, superpositief. (23:21) Voelen zich ook vaak gehoord van wat fijn dat dit gebeurt. (23:24) Wil ik graag ook mijn bijdrage aanleveren? (23:26) En er kan dan heel iets simpels zijn als gewoon… (23:28) in die kapper of bij die mannencamping gewoon even het over vertellen… (23:31) mensen meenemen naar de activiteit.

(23:33) En je merkt, dan zit je tenminste een bom vol. (23:35) Bij Keti Koti deden we voor de eerste keer… (23:37) we hebben honderd maaltijden uit mogen delen in de bieb. (23:39) Nou, dat was voor ons een groot succes.

(23:41) En je merkt als je die partijen dan mee laten doen met zo’n activiteit… (23:44) dat ze gelijk daarbij zitten van… (23:46) oh, maar volgend jaar willen wij eigenlijk ook wel meedraaien… (23:48) in herhoudstukje programmering en dat ook zelf meer gaan dragen. (23:51) En dat vond ik echt een hele mooie meerwaarde om te zien. (23:54) Dank je wel, Joris.

(23:56) Ja, dank je wel, Wouter. (24:00) De democratische code vindt zijn weerklank bij de bibliotheek. (24:05) Dat was in ieder geval op de Dutch Design Week duidelijk voelbaar.

(24:09) Je hoort Suzanne Verboeket, directeur-bestuurder bij Bibliotheek Rijn en Venen. (24:14) Ik vroeg aan haar hoe zij geïnspireerd is gehaakt door het verhaal van Bram. (24:19) Wat ik heel mooi vind, is dat de timing dat we deze discussie voeren… (24:23) zo ontzettend goed is.

(24:25) We zijn als bibliotheek nu net bezig met social design… (24:28) en kijken of we veel meer samen met de mensen in onze gemeentes… (24:32) kunnen gaan programmeren in de BIEB. (24:33) Dus eigenlijk geef je een beetje het heft uit handen… (24:37) en dan mogen mensen in de samenleving dus de bibliotheek veel meer gebruiken als podium… (24:41) als plek om samen bij elkaar te komen… (24:43) met elkaar zelf iets te verbeteren aan de samenleving of iets toe te voegen. (24:48) Maar dat maakt het des te belangrijker dat je als bibliotheek heel goed weet… (24:51) wat willen we wel en wat willen we niet.

(24:53) Willen we wel dat er geklaverjas kan worden of vinden we dat niet? (24:56) Vinden we wel dat het politieke bijeenkomsten kunnen zijn of niet? (24:58) En heb je daar een antwoord op? (25:00) Nee, daar heb ik zeker geen antwoord op. (25:02) En daarom vind ik het ook zo mooi dat we nu met z’n allen… (25:04) over die democratische code aan het nadenken zijn. (25:06) Letterlijk welke flyers zijn oké in de BIEB van derde, welke niet.

(25:11) Welke programmering van derde vinden we goed in de bieb en welke niet. (25:14) En we willen natuurlijk heel graag een plek zijn. (25:15) Dat zijn we ook voor iedereen… (25:17) die open staat voor heel veel verschillende ideeën, voor debat over andere ideeën.

(25:22) Dus ik vind het waanzinnig gaaf dat we nu met z’n allen aan het nadenken zijn… (25:27) over grenzen en de ruimte waarvan we vinden dat het past bij de bibliotheek. (25:31) Dus ik ben blij. (25:37) Zoals we hebben gehoord, draait de democratische code voor een groot deel… (25:42) om het invullen van de ontmoetingsfunctie van de bibliotheek.

(25:47) Daar hebben we al een paar mooie voorbeelden over gehoord. (25:51) Maar als slotstuk wil ik jullie graag meenemen in het verhaal van Bieke Versloot. (25:55) Zij is kwartiermaker bij Bibliotheek AanZet voor het Dorthuis.

(25:59) Het Dorthuis is een plek waar Bibliotheek AanZet gaat samenwerken… (26:03) met de gemeente Dordrecht, de sociale dienst en Dordrecht Marketing. (26:08) En dat in een heel mooi nieuw gebouw dat, als het goed is, in 2026 opengaat. (26:14) Als voorproefje daarop heeft de bibliotheek haar intrek genomen… (26:18) in het Brugwachtershuisje.

(26:19) Ja, het allerkleinste huisje wat je kan bedenken hebben we in gebruik genomen. (26:24) In Dordrecht zijn zeven Brugwachtershuisjes, een stad uit het water natuurlijk. (26:28) We hebben nagedacht hoe we dat verhaal van het Dorthuis alvast kunnen vertellen… (26:32) en nog meer beleven met bewoners.

(26:36) We hebben gedacht aan een kunstwerk, aan de bouwplaats, evenementen. (26:39) Je kan van alles bedenken. (26:42) Maar het enige wat je nog niet hebt, is een plek.

(26:45) Dan kan je bij een van de partners iets gaan doen. (26:48) We doen ook al volop dingen, maar dan heeft het altijd die stempel… (26:51) van de bibliotheek of van de gemeente. (26:53) Dus we zochten een neutrale plek.

(26:55) We hebben nu onze intrek genomen in een Brugwachtershuisje aan de Riedrijkshaven. (27:00) En wat gebeurt er allemaal in dat Brugwachtershuisje? (27:03) De basis van dat Brugwachtershuisje is ontmoeten. (27:06) We noemen het Blik Vooruit.

(27:08) We blikken er met Dordtenaren vooruit op die toekomst en op dat Dorthuis. (27:11) Maar we nodigen Dordtenaren ook uit om zich op te geven voor een onverwachte ontmoeting. (27:16) Dus een ontmoeting met een stadsgenoot die ze nog niet kennen.

(27:19) En dat is de manier waarop we onderzoeken wat ontmoeten eigenlijk is. (27:24) Want dat we al die verschillende mensen in het Dorthuis willen ontvangen… (27:28) en een huis voor iedereen willen zijn, betekent nog niet dat mensen elkaar echt ontmoeten. (27:33) Dat vraagt ook iets van ons als programmeurs in de dienstverlening.

(27:37) En juist dat proberen we eigenlijk nu al spelend te leren. (27:41) Dus eigenlijk die ontmoetingen die er plaatsvinden… (27:44) die gebruiken jullie ook in het vormgeven van het Dorthuis. (27:50) Ja, en met name het onderzoek voor het programmeren daar zelf.

(27:54) Wat zijn mooie gesprekken of bevindingen die je daarin meeneemt? (27:58) Ten eerste merk ik dat we de laagdrempel gehouden hebben, 30 minuten. (28:03) Je geeft je al over aan het onbekende en je moet een beetje door het ongemak heen. (28:06) Voor sommige mensen is het heel spannend.

(28:08) Maar telkens als ik na 30 minuten weer even incheck, word ik weggestuurd. (28:12) Dus het is niet genoeg. (28:13) We willen elkaar dieper ontmoeten en verder.

(28:17) En dat is tot nu toe bij elk gesprek zo geweest. Ik word gewoon weggestuurd. (28:22) Tegelijkertijd is een bevinding dat het faciliteren heel erg welkom wordt geheten… (28:28) door tonaren.

Een van de reacties is… (28:30) waarom doen we dit wel als we op reis zijn, maar in onze eigen stad niet? (28:34) Het is heel erg leuk om iemand te ontmoeten die je niet kent. (28:38) Het is ook vaak een uitwisseling tussen perspectieven van bijvoorbeeld generaties. (28:42) Daar match je wel ook een beetje op.

(28:44) Maar mensen ontdekken ook dat ze dan ook wel weer overeenkomsten vinden. (28:49) En dat gaat vaak over diepe passies. (28:52) Passie voor het water, passies voor taal.

(28:55) Ja, er wordt heel wat uitgewisseld. Er is zelfs gezongen in het huisje. (28:59) Wat zingen ze dan? (29:01) Afgelopen donderdag werd de Portugese soldaatje ineens… (29:06) of dat is de Braziliaanse, Caapverdiaanse soldaatje, ineens opgevoerd.

(29:10) Toen ik er terug kwam inchecken. (29:12) Dus dan zie je in dat halfuur van mensen meenemen, welkom, we houden samen de wacht… (29:17) tot het afronden gebeurt er heel veel. (29:21) Wat neem je mee vandaag, Bieke? (29:24) Nou ja, eigenlijk dat het project dat we nu aan het doen zijn… (29:29) in het heel klein is het oefenen van democratische vaardigheden.

(29:33) Het luisteren, vragen stellen, nieuwsgierig zijn. (29:36) Iedereen wil zo’n huisje in, dus dat kan nu. (29:39) En daarmee spelen.

(29:41) Op een spelende manier ontdekken hoe je echt luistert. (29:47) En ja, dat oefenen we in dat huisje. (29:53) Maar ik neem mee dat ik dat ook als medewerker met andere medewerkers wil oefenen.

(29:58) En daar gaat die democratische code ons ontzettend bij helpen, om dat gesprek intern te voeren.

Leuk dat je luisterde naar een nieuwe aflevering van Probiblio maakt een ommetje met. Schroom niet om contact met ons op te nemen als je meer wil weten over social design, de democratische code of burgerschap in de bieb.