Studiereis ‘jongerenbib’ kubus in Permeke, Antwerpen

Participatieve jongerenbibliotheek kubus een plek voor en door jongeren

Sinds september ’22 zijn Antwerpse jongeren welkom in de kubus van Bibliotheek Permeke, de eerste jongerenbibliotheek van België. De grote glazen kubus op het De Coninckplein was vroeger het eet- en leescafé van de bibliotheek, maar is nu een plaats waar jongeren van 16 tot en met 26 jaar welkom zijn, verhalen kunnen ontdekken en gestimuleerd worden om hun verhaal te uiten op verschillende creatieve manieren. Het wordt een plek voor, maar vooral ook door jongeren, waar identiteitsontwikkeling en participatie centraal staan.

Een delegatie van 13 Nederlandse biebexperts woonde het openingsfeest op 24/25 februari ’23 bij en plande een vervolgbezoek voor nog eens 10 collega’s. Ook gingen ze in gesprek met de Gentse bibliotheek De Krook en geestrijke boekwinkel BookznBooze. Voorloper Bibliotheek Rotterdam met haar inspirerende jongerenvloer nam veel elementen mee terug voor de beleidsplannen t/m 2028.

“Ik heb heel erg genoten van de trip! Allereerst vond ik het heerlijk om op pad te zijn met mensen die zich voor hetzelfde inzetten. Het gaf ruimte tot uitwisseling en inspiratie. Als bibliotheken staan we voor dezelfde uitdaging als het gaat om het ontvangen van jongeren. We vliegen dat elk op een andere manier aan maar de gemeenedeler is dat persoonlijke aandacht voor jongeren het verschil maakt in het succes! Ik vond het mooi om te zien hoe jongeren hun plek hebben gevonden in Antwerpen. Een plek waar ze gezien worden, zich veilig voelen en zich kunnen ontwikkelen.”
Lisa Croese, West-Friese Bibliotheken

Elementen vanuit kubus die inspireren om toe te passen in het eigen werk:

• De bieb als ‘leeg canvas’. Betrek jongeren in het proces en geef hen de ruimte om hun eigen stempel in en op de ruimte te drukken.
• 4 vormen van intensievere interactie (hangen & ontmoeten, lezen & ontdekken, doen & creëren en Participeren & groeien). Dit speelt in op de verschillende behoeftes die bij jongeren leven.
• Neem collega’s intern mee in het proces om jongeren een grotere stem te geven, door zich bijvoorbeeld in te leven in een tiener en allemaal andere uitdagende brainstormtechnieken.
• In de jongerenbib hing een hele bijzondere sfeer, bij alle activiteiten viel op hoe positief iedereen was en dat zowel de werknemers als de jongeren elkaar inspireerden en aanmoedigden. De sfeer o.a. is mogelijk gemaakt doordat de jongeren zich heel welkom voelen en bijvoorbeeld standaard begroet worden als ze binnenlopen. Daarnaast zijn jongeren betrokken op alle mogelijke manieren: bij het samenstellen van collectie, het opzetten van activiteiten en maar ook kleine details zoals bijvoorbeeld bij het maken van playlist om in het gebouw af te spelen.
• Enthousiaste manieren vinden om publiek/jongeren te stimuleren om te lezen. Bijvoorbeeld: een feestelijke activiteit in de bibliotheek (neem je favoriete boek mee met een bijbehorend drankje of hapje en leg je keuze uit).
• Werk aan betrokkenheid binnen de bibliotheek, bijvoorbeeld via een simpele gedachteoefening (zoals in Gent): denk terug aan jouw tijd als jongere, hoe kijk je naar de bieb en wat zou je willen?
• Voor veel jongeren maakt de bibliotheek geen deel uit van hun omgeving, daarom is het belangrijk om jongeren eerst de bibliotheek in te krijgen, voordat je überhaupt in samenwerking met jongeren kunt werken aan programma’s, lezen en andere dienstverlening. Daarna kun je gaan bouwen zodat de bieb ook ‘van en voor hun’ is.
• Neem werknemers aan die dicht bij de doelgroep staan.
• Hou bij het ontwikkelen van een nieuwe bibliotheek of vestiging al rekening met inrichting speciaal voor jongeren.
• Klein beginnen en samenwerkingen zoeken is onmisbaar. Maar vooral: begin ergens.
• Maak verbinding tussen jongeren als doelgroep binnen programmering, en als doelgroep binnen samenwerking met het onderwijs. Hier in Nederland met de Bibliotheek op school kan de samenwerking met het onderwijs gebruikt worden om deze scholieren ook naar de bibliotheekvestigingen te trekken.