-
- ...
- Terugblik Bibliotheekplaza 2024: uit onze bubbels en Probiblio 75 jaar
Terugblik Bibliotheekplaza 2024: uit onze bubbels en Probiblio 75 jaar
Op donderdag 31 oktober kwamen ruim 400 bibliotheekprofessionals samen in Amare, Den Haag, voor Probiblio’s jaarlijkse Bibliotheekplaza. Dit jaar was het thema ‘Ik en jij komen verder als wij.’ Deze inspirerende dag stond in het teken van kennisuitwisseling, netwerken en vernieuwing binnen de bibliotheeksector. Lees hier de hoogtepunten en belangrijkste inzichten van deze energieke bijeenkomst en bekijk de aftermovie!
Opening
Radio- en tv-presentatrice Milouska Meulens opende de dag in de foyer, omringd door de expositie over 75-jaar Probiblio.
Jubileum
Gedeputeerden Jeroen Olthof en Meindert Stolk van de provincies Noord- en Zuid-Holland ontvingen van dagvoorzitter Milouska Meulens een exemplaar van het jubileumboek ter ere van 75 jaar Probiblio. Jeroen Olthof: “In deze tijd is de maatschappelijke functie van de openbare bibliotheek belangrijker dan ooit. Om mee te doen aan de samenleving zijn kennis en (digitale) geletterdheid cruciaal. De openbare bibliotheek vervult hierin een belangrijke rol en Probiblio is en blijft daarbij een onmisbare schakel.”
Meindert Stolk: “In het 75-jarig bestaan van Probiblio is onze maatschappij ingrijpend veranderd. Dat Probiblio, samen met de bibliotheken, daarin haar weg heeft gevonden is wel duidelijk.”
Frans Bergfeld (directeur-bestuurder Probiblio) viel hem bij: “Er is grote behoefte aan bibliotheken en wij zijn trots dat we al 75 jaar een bijdrage mogen leveren.”
De provincies overhandigden Probiblio daarna als verjaardagcadeau een gedicht van de Zuid-Hollandse provinciedichter Yvette Neuschwanger-Kars. Het begint met: “Ik ken een plek / om op verhaal te komen / waar de hele wereld samenkomt / in het klein”.
Lees hier meer over de uitreiking van het jubileumboek en Yvette’s volledige gedicht
Esther van Fenema: de bibliotheek als tempel van ontmoeting
Esther van Fenema is psychiater, columnist, keynote spreker en schrijver. Secularisering en het afscheid van grote politieke ideologieën hebben geleid tot een ongekende vrijheid om te worden wie je wilt zijn. Het individu is op een voetstuk geplaatst: we verwachten (ook van elkaar) dat we 24/7 gelukkig zijn. Maar dat is volgens Esther een grote leugen.
De keerzijde is namelijk dat de verbindingen tussen mensen steeds ijler zijn geworden, ook door globalisering en digitalisering. Veel mensen lijden aan eenzaamheid, onzekerheid en somberheid of worstelen met psychische klachten. Dit is vaak terug te voeren op een gebrek aan zingeving. Groepsverbanden zijn verbroken en we ervaren een leegte op persoonlijk en maatschappelijk vlak. Deze proberen we te dempen door bijvoorbeeld excessief te consumeren en te ‘genieten’. Maar daardoor gaan we ons nog leger voelen en komen we terecht in een negatieve, vicieuze cirkel.
Esther komt tot een aantal aanbevelingen, variërend van traditie (het afstoffen van kernwaarden) en fysieke ontmoeting tot verbeelding en leiderschap. Ook zouden wij bewuster met ons brein om moeten gaan. Haar boek De mentale schijf van vijf wijst ons de route: bewegen, rust nemen, praten over problemen, investeren in sociale contacten en… matig telefoongebruik!
Floor Ziegler en Teun Gautier: een wereld van gemeenschappen
Floor Ziegler en Teun Gautier richten zich met hun initiatieven op het versterken van de verbinding tussen systemen en de mensen die erin leven. Tijdens hun presentatie voeren zij ons mee langs de bottom-up beweging, een benadering waarbij voorzieningen, organisaties en het oplossen van problemen vanuit de lokale gemeenschap tot stand komen. Op het snijvlak van ‘systeem’ en ‘leefwereld’ is een beweging van Stadsmakers ontstaan: initiatiefnemers en sociale ondernemers die zich inzetten voor een meer gelijkwaardige, leefbare, gelukkige en mooiere buurt, gemeente of stad. Zij zijn samen de katalysator voor verbetering en werken vanuit hun organisaties samen met de leefwereld daarbuiten en hebben voelsprieten op straat en een antenne bij het (gemeentelijke) apparaat.
Maar hoe werkt dat? Een ambtenaar wil graag in contact komen met de samenleving, maar weet niet hoe. Een bibliotheekprofessional wil een bepaalde doelgroep bereiken en begint te programmeren: opkomst is nihil. Maar hoe dan wel? Fleur toont het ons. Ga niet eerst met elkaar in een zaal zitten, schrijf geen beleidsnota en stel geen programma op. Ga in plaats daarvan naar buiten en ga in gesprek met mensen. Vraag bijvoorbeeld: wat is je hobby, wat houd je bezig? En biedt vervolgens ruimte in de bibliotheek aan. En je zult zien dat eerst de buurman meekomt, dan een tante, dan een vriendin en dan een kennis van een kennis. Fleur: “Niets is makkelijker!”
Co-creatie workshops: kansen zien voor doelgroepen
Anne Ligtenberg en Mats Hornbach zijn social designers bij Studio AM en verzorgden co-creatie sessies. Social designers zetten ontwerp in voor complexe maatschappelijke vraagstukken, waarbij ze de mensen waar het uiteindelijk om gaat centraal stellen. In 3 sessies ontstond een iteratief proces, waarbij deelnemers bij iedere sessie doorbouwden op eerdere inzichten van de andere sessie(s).
Er ontstond gaandeweg een gevuld kwadrant, wat symbool staat voor de bibliotheek als mini-maatschappij. In dit kwadrant zien we de personen die al in de bibliotheek komen; welke kwaliteiten hebben zij ieder afzonderlijk en met welk doel (leren, beleven, ontmoeten of werken) komen ze? Vervolgens bedachten we met elkaar wat je deze personen kunt vragen (te doen) voor de bibliotheek en welke kansen er liggen. Aan het einde van de dag lag er een prachtig overzicht van deze kansengebieden. Welke doelgroepen bereiken we nu nog niet of weinig? En hoe maken we van de bibliotheek een plek waar mensen niet alleen komen ‘halen’, maar ook iets komen brengen?
Als bibliotheek hoef je niet altijd alles zélf te faciliteren, daar is vaak de tijd en het geld niet voor. Hoe mooi als je met elkaar de bibliotheek kunt bouwen tot een fijne plek van en voor iedereen!
Lees het verslag van de workshop
Polarisatiespel Polaris: tussen realiteit en fictie in
Esther Verhamme (ontwerp, onderzoek en storytelling) en Jennifer van Exel, (veranderkundige en ontwerper van serious games) gaven deelnemers in hun deelsessie een klein voorproefje van hun polarisspel, een spel om polarisatie voelbaar te maken.
Iedereen kreeg een gekleurd bandje dat correspondeerde aan de rol die je aannam. Bijvoorbeeld de technologen, de radicale zelfbeschermers of de bibliotheek. Vanuit 1 van deze rollen nam je deel aan het spel. We werden meegenomen naar de toekomst en ontvingen een wijkbriefing waarmee het spel begon en je direct volledig in de game zat. Iedereen leefde zich enthousiast in zijn rol in en kwam met fanatieke standpunten. Let the games begin!
De vloer was het speelveld waar al gauw het polarisatieveld zichtbaar werd en tot de verbeelding sprak. Door deze ervaring viel het spreekwoordelijke kwartje hoe polarisatie eruit ziet als je het visueel maakt en waardoor inzichten kunnen ontstaan. Inzichten over je eigen rol en welk effect jouw acties hebben op de anderen in het speelveld. In deze serious game speelden we tussen de lijn van realiteit en fictie en afstand tot nabijheid.
Wil je meer weten over het spel? Kijk op playpolaris.nl
Bekijk de presentatie van het Polarisspel
Milouska Meulens in gesprek met Reza Kartosen-Wong
Tijdens een inspirerend gesprek tussen Reza Kartosen-Wong en dagvoorzitter Milouska Meulens, werd de urgentie van diversiteit en inclusie in de populaire cultuur besproken. Reza, mediawetenschapper en schrijver van inclusieve kinderboeken, belichtte het belang van representatie voor jonge Aziatische Nederlanders, die zich vaak niet voldoende vertegenwoordigd voelen in de Nederlandse media. Hij pleit voor meer zichtbaarheid van diverse identiteiten in zowel boeken als media om sociale cohesie en een sterker gevoel van erbij horen te bevorderen.
Reza deelde concrete voorbeelden uit zijn eigen werk, zoals zijn boeken Waar is mijn Noedelsoep?!? en Heb.schaafijs.nodig!!!, waarin hij inclusieve verhalen vertelt die bijdragen aan een samenleving waarin iedereen zich welkom voelt. Hij benadrukte ook het belang van bibliotheken in dit proces, door diversiteit in hun collecties en programmering op te nemen.
Belangrijke inzichten uit de sessie:
- Scholen moeten leerlingen aanmoedigen om boeken te kiezen waarin ze zichzelf herkennen.
- Bibliotheken spelen een cruciale rol door diverse kinderboeken aan te bieden die kinderen nieuwe perspectieven bieden en een positief zelfbeeld bevorderen.
- Er is vooruitgang, maar het gaat te langzaam.
Mark Aink: een wereld in balans met de natuur
Tijdens de deelsessies ‘Verbinding Planeet’ wijst Mark ons op de systemische veranderingen die nodig zijn voor een duurzamere toekomst. Hij identificeert 3 belangrijke ‘kantelpunten’ waar zijn bedrijf, Decade of Action, de komende 10 jaar aan bijdraagt: Re-connection, Re-generation en Re-growth.
De definiëring van deze kantelpunten is het resultaat van meer dan 80 bijeenkomsten met wetenschappers, jongeren en vertegenwoordigers van inheemse volken. Mark pleit voor het versterken en heroverwegen van onze verbinding met de natuur. Hij benadrukt dat deze verbinding niet alleen een kwestie is van respect voor de natuurlijke wereld, maar ook van het herstellen van onze relatie met onszelf als onderdeel van de natuur. Dit idee van “Re-Connection” gaat verder dan alleen ecologische aspecten; het omvat ook culturele en spirituele verbindingen.
Hij wijst op de cruciale rol van inheemse volkeren in het behoud van biodiversiteit. Ondanks dat zij slechts 5% van de wereldbevolking uitmaken, beschermen zij maar liefst 80% van de biodiversiteit. Hun traditionele kennis en leefwijzen zijn in harmonie met hun ecologische omgeving, waardoor zij belangrijke spelers zijn in het beheer van natuur. Door hun ervaringen en inzichten te erkennen en te vieren, kunnen we leren van deze gemeenschappen en hun unieke benaderingen van natuurbehoud.
Daniëlle Schreurs: generatiediversiteit
Ken je ze? De video’s van bijvoorbeeld Fleur Overgaag over hoe mensen van verschillende generaties zich gedragen? Bijvoorbeeld qua opvoedstijl? Vast wel als je op hét platform van Generatie Z zit: Tiktok. Anders toch maar even Googelen. Generatie Z doet dat steeds minder. Maar ben je van Generatie X of Y? Dan heb je de zoekmachine waarschijnlijk al geopend. Interessant die verschillen!
Daniëlle Schreurs liet ons ermee kennismaken tijdens haar sessie Genderdiversiteit. Én ze liet ons weten hoe we generaties met elkaar in verbinding brengen.
Drie belangrijke lessen:
- Stel je oordeel uit, wees nieuwsgierig naar elkaar en blijf je verwonderen.
- Bied Generatie Z op het werk verschillende leermogelijkheden. Ze zijn ambitieus, spreiden hun kansen en zoeken naar kwaliteit.
- Van Boomer tot Generatie Z: allemaal zoeken we op onze eigen manier naar balans en zekerheid. Zó verschillend zijn we dan uiteindelijk toch niet!
Jolanda van Gerwe en Laura Hoogendoorn: eenzaamheid onder jongeren
“Denk eens na over een moment in je jeugd waarop je je heel verbonden voelde met de mensen om je heen.” Zo opende Jolanda haar verhaal. Naast haar staat Laura, een jongere die in het verleden te maken heeft gehad met eenzaamheid en openhartig haar ervaring deelt met het publiek. Jolanda kwam tijdens haar werk als pedagoge veel in contact met jongeren die eenzaamheid ervaren. Om hier wat aan te doen richtte ze in 2018 stichting Join Us op, waarin ze samen met jongerenwerkers werkt aan een erkende, preventieve eenzaamheidsaanpak.
Het is belangrijk dat dit thema onder de aandacht wordt gebracht, eenzaamheid kan namelijk net zo ongezond zijn als roken of obesitas. Tegelijkertijd beschrijft Jolanda eenzaamheid als een gezond signaal van het lichaam: “Honger betekent trek in eten, eenzaamheid geeft aan dat je trek hebt in sociaal contact.”
Bibliotheken kunnen hierin een belangrijke signaleringsrol spelen. Jongeren proberen eenzaamheid vaak te maskeren en vinden het lastig als er op een directe manier naar gevraagd wordt. Vragen die je wel kan stellen om het thema aan te kaarten, zijn volgens jongeren zelf: “Heb je leuke dingen om naar uit te kijken?” of “Wanneer heb je je gesteund gevoeld?”
Bekijk meer signaleringstips op Join-us.nu
Jill Pisters: de wereld van het socratisch gesprek
In de sessie onder begeleiding van Jill Pisters van coaching- en trainingsbureau Stemgeving zoomden we in op de bibliotheek als inclusieve omgeving. Want is de bibliotheek echt zo inclusief? Zijn alle perspectieven welkom, krijgen ze een podium?
Jill nam ons mee in de wereld van het socratisch gesprek. We werden uitgedaagd radicaal nieuwsgierig te zijn en door vragen te stellen over de concrete werkelijkheid (feiten, handelingen, gebeurtenissen) konden we tot de kern van de stelling komen wat uiteindelijk leidde tot verdieping. Dat deden we door tijdens een deep democracy-sessie ons te positioneren op een lijn die horizontaal door de ruimte liep van ‘helemaal mee eens’ tot ‘helemaal mee oneens’. Als je weet wie je zelf bent en je eigen referentiekader kent (en dus ook je blinde vlekken) kun je makkelijker verbinden met een ander.
Jill probeerde alle perspectieven over deze stelling in kaart te brengen en ons liet ons nadenken over manieren waarop je, socratisch, vragen kunt stellen om verbinding met de ander te maken met uiteindelijk doel begrip en samenwerking te bevorderen. Voorbeelden over 5G en kabouters-lezingen, voorlezen door dragqueens en politieke partijcongressen in de bieb passeerden de revue. Naast vragen stellen leerden we ook goed te luisteren naar wat een ander zegt. Alleen dan komen ik en jij verder als wij.
Bekijk de presentatie van Jill
Babah Tarawally: de ik in dienst van de wij
Babah Tarawally hield een gloedvol betoog over Ubuntu, een filosofie uit Afrika. Babah noemt het ‘The greatest gift from Africa’: “Ik ben omdat wij zijn”. De ik is in dienst van de wij. Iets voor de ander doen, zonder daar iets voor terug te verwachten.
In het westen gaat het om jouw eigen identiteit. In Afrika gaat het om waar je vandaan komt, generaties terug en generaties vooruit. “In Sierra Leone doe ik alles in dienst van het geheel, in Nederland moet ik mijn eigen “ik” ontwikkelen en dan pas kan ik andere mensen helpen.”
Toen Babah naar Nederland vluchtte probeerde hij verbinding te zoeken. Hij ging volleyballen bij de Turfstekers, voetballen en naar de kerk. Hij maakte daardoor onderdeel uit van een breder geheel en leerde de Nederlandse cultuur kennen. Praten tijdens het eten, samen eten. Hij moest er aan wennen: in Sierra Leone ben je altijd samen en praat je niet tijdens het eten om respect aan het eten te tonen.
Een boom kan buigen, maar hij breekt niet. Familie hoort altijd bij je. In Nederland netwerk je en dat netwerk moet je onderhouden. Doe je het niet, dan verlies je het contact. In Nederland worden veel mensen eenzaam naarmate ze ouder worden. In Afrika krijg je juist meer mensen om je heen, want je bent de encyclopedie van de gemeenschap. Je menselijkheid doet er toe.
Volgens de filosofie van Ubuntu zit je altijd in een cirkel voor de verbinding. Babah woont in Lombok en voelt zich daar thuis. “Ik ben daar onder andere culturen. Ik ben er onzichtbaar maar wel onderdeel van de gemeenschap.”
Ubuntu zegt ‘begin met iets kleins’. Maak verbinding, je hoeft het niet meteen groots aan te pakken. Kijk om naar de ander. Blijf elkaar zien. Vraag jezelf af “Wat neem ik mee en wat laat ik achter?” En dat is een mooie gedachte om een inspirerend Bibliotheekplaza mee af te sluiten.
Bekijk Babah’s presentatie
Rondleiding culturele knooppunt Amare
Tijdens de rondleiding door dit culturele knooppunt leerden deelnemers alles over het duurzame, goed geïsoleerde gebouw. De straat loopt door naar binnen, wat uitnodigend werkt voor de bewoners van Den Haag. Open Amare stimuleert het gebruiken van het gebouw; de houten tribune, de open danszalen met spiegels en de plekken waar kinderen kunnen spelen nodigen uit tot gebruik. Iedereen moet zich welkom voelen in Amare, zich vrij voelen, zichzelf kunnen zijn. Tijdens onze tour zagen we inderdaad kinderen spelen, 2 groepen met elkaar dansen, 1 los stel de tango dansen en mensen werken, eten en/of gewoon zitten. Deze plek wil een third place zijn, en is dat ook. De muziekcollectie van het conservatorium, een van de bewoners van het gebouw, bevindt zich in de bibliotheek die ertegenover ligt. Mooi begin van een samenwerking!
Uitreiking Beste Bibliotheek en NBD Biblion Jeugdspecialist van het jaar
Voor de tweede keer werden tijdens Bibliotheekplaza de prijzen uitgereikt voor Beste Bibliotheek van het Jaar en NBD Biblion Jeugdspecialist van het Jaar.
Beste Bibliotheek: Bibliotheek Helmond-Peel (vestiging Deurne)
Chris Wiersma, juryvoorzitter van de Beste Bibliotheek, sprak vol lof over de mooie initiatieven van de genomineerde bibliotheken, maar benoemde ook enkele punten waarop verbetering mogelijk is. Toch kan er maar één winnaar zijn, en dit jaar was dat… tromgeroffel Bibliotheek Helmond-Peel (vestiging Deurne)! Volgens de jury heeft deze bibliotheek een sterke band met de gemeenschap, waarbij vooral de aandacht voor het jaarthema ‘Ga Lezen!’ werd gewaardeerd.
Lees het juryrapport van De Beste Bibliotheek
Beste Jeugdspecialist: Jacqueline Terwijn
De bekendmaking van de Beste Jeugdspecialist van het Jaar verliep creatief: kunstenaars Karen en Simone betraden de zaal met muziek en onthulden een schilderij dat de winnaar bekendmaakte: educatiespecialist Jacqueline Terwijn van Bibliotheek West-Achterhoek! Het schilderij was rijk aan (verborgen) details over Jacqueline, zoals zinnen in verschillende talen, die verwijzen naar haar inzet voor meertaligheid. De jury: “Als educatiespecialist zet ze zich in voor bibliotheken op kinderdagverblijven en scholen. Met een groot netwerk laat ze zien waar de bibliotheek voor staat en ziet ze overal kansen. Een mooi voorbeeld is het Kinderboekenfestival in Doetinchem.” Jacqueline wint 1.000 euro die ze kan besteden aan een project voor de jeugdafdeling binnen haar bibliotheek.
Lees het juryrapport van De Beste Jeugdspecialist
Muzikale omlijsting
Het in 2021 opgerichte latin jazz Caro Trio verzorgde de muzikale omlijsting van Bibliotheekplaza. De fantastische zangeres Carolina Peña – roos in het haar – oefende haar prachtig mooie stem in de ochtend al in de coulissen van Amara en werd tijdens haar optreden begeleid door Enrico Le Noci (gitaar) en Miguel Sucasas (saxofoon). Carolina studeert binnenkort af aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, Enrio (cum laude) en Miguel gingen haar voor.
Bibliotheekplaza-gedicht van Eva Schuurman
Speciaal voor Bibliotheekplaza 2024 schreef Eva Schuurman een gedicht, naar aanleiding van gesprekken die zij had met bezoekers. Gasten konden ook zelf een door haar gepersonaliseerd gedicht laten schrijven in haar dichtershuisje. Hieronder een fragment uit Eva’s gedicht:
deze Plaza biedt de routes
die wijzen naar ons midden,
omdat daar de essentie ligt
van om de kern heen draaien.
de as, de spil, het hittepunt,
de ‘daar wil ik doorheen’;
die vorm je in de slag naar meer
nu eenmaal niet alleen.
Iedereen heel erg bedankt voor aanwezigheid op Bibliotheekplaza 2024!
Kun je er geen genoeg van krijgen? Hieronder een boekenlijst met de boeken die onze gastsprekers hebben geschreven:
Esther van Fenema
- Het verlaten individu
- De metale schijf van vijf
- De leegte voorbij
- Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn
Floor Ziegler en Teun Gautier
- Een wereld van gemeenschappen
- Stadmakers
Milouska Meulens
- Elin
- Mondi
- Er was ook eens…
- Moederland
Anne Ligtenberg
- Het dyslexie boek
Reza Kartosen-Wong
- Waar is mijn noedelsoep?!?
- Gebakken rijst met van alles en nog wat!!!
Babah Tarawally
- De God met blauwe ogen
- De getemde man
- Gevangen in zwart wit denken
- De verloren hand
Heb je vragen?
