-
- ...
- Terugblik: Het verhaal van Bibliotheekplaza 2023
Terugblik: Het verhaal van Bibliotheekplaza 2023
‘De kracht van verhalen’. Het thema van Bibliotheekplaza 2023 is er één die een volle zaal in het Koninklijk Instituut van de Tropen (KIT) trok op 9 november. Een uitverkocht evenement waarbij de bezoekers geïnspireerd door sprekers van buiten de branche en vól verhalen naar huis gingen.
Dagvoorzitter Saber Benjah opende het programma met een eigen, uniek verhaal. ‘Gisteravond rond 23 uur werd ik gebeld: of ik in kon vallen als dagvoorzitter op Bibliotheekplaza. Het thema gaat me nauw aan het hart, dus natuurlijk wilde ik dat!’ Na een openingswoord van Probiblio’s directeur-bestuurder Frans Bergfeld gaf Saber het podium aan dichter en performer Gershwin Bonevacia, die de zaal in vervoering bracht met een speciaal voor de gelegenheid geschreven gedicht.
Later keerde Gershwin nog even terug met een gedicht uit zijn nieuwste voorstelling, waarbij de toehoorders een traantje weg pinkten. Als locatie van het bibliotheekevenement bleek het KIT een schot in de roos. Het gebouw ademt verhalen en leende zich goed voor een plenair programma, gevolgd door deelsessies.
Hieronder lees je per spreker een korte terugblik. Bekijk natuurlijk ook het filmpje! Liever luisteren? Op de dag is een podcast opgenomen, die kun je hier beluisteren.
Kees Klomp: Van voorlezer tot voorlever
Kees Klomp is lector betekeniseconomie in Rotterdam. Als opening van het plenaire gedeelte betoogde hij dat de urgente ecologische en sociale crises ons wereldbeeld en zelfbeeld aan het wankelen brengen en leiden tot een systeem- en existentiële crisis. Kunnen we hier iets aan doen? Heeft het wel zin om als individu in beweging te komen? Kees heeft een nieuw en hoopvol toekomstverhaal: De Regenmaker als metafoor voor systeemverandering. Een vogel probeert druppel voor druppel een bosbrand te blussen. Tevergeefs, totdat andere vogels gaan helpen. Wat begon met één druppel water werd een grote regenbui. De boodschap is duidelijk: een betere wereld begint in onszelf. Wees een voorlezer en daarmee een voorlever!
Download de presentatie van Kees Klomp
Sander van Duijn: The Living Library
Sander van Duijn van Storydiggers toont ons de kracht van verhalen. Ongeveer 65% van de conversatie tussen mensen bestaat uit verhalen (inclusief roddels!). Als je iemand wilt overtuigen, dan hebben verhalen meer impact dan koele analyses: veel meer gebieden in de hersenen zijn dan actief. Wat zijn de kernelementen van een goed verhaal? Conflict (spanning) en connectie (herkenbaarheid). Hoe kun je storytelling inzetten voor de bibliotheek? Sander geeft veel voorbeelden, waaronder dat van de Living Library: een evenement waarbij de bezoeker het gesprek aangaat met een ‘levend boek’. In een open gesprek mag alles besproken worden, zolang het maar met respect gebeurt. Dus: leen eens een keer een mens in de bibliotheek!
Download de presentatie van Sander van Duijn
Job van Tol: De levende collectie – verhalen van Artis
Job van Tol is dierverzorger en schrijver van het boek ‘De oppasser’. Hij is gefascineerd door de vele mensen en dieren die vóór hem in Artis waren en schreef daarover het boek. Als echte verhalenverteller hangen de deelnemers tijdens zijn sessie aan zijn lippen. Hij vertelt het verhaal van Sultan, de ‘heel bijzondere’ orang oetan, ooit geschonken door Indonesië. Artis is net als de bibliotheek, zegt hij: “Een plek waar mensen samenkomen om dingen te beleven.” Maar Artis is veel meer dan een dierentuin, het huis van de levende collectie. Het is ook ‘Artis vertelt’, de bibliotheek van Artis (waarvan de collectie ouder is dan de dierencollectie), een botanische tuin en het tijdschrift Artis. “Aan alle uitingen zitten mooie verhalen,” zegt Job. “Bij Artis gaan we als dierverzorger altijd het verhaal aan met het dier dat we verzorgen. Het is niet alleen ons verhaal. Het verhaal maken we samen.”
Rondleiding ‘Verborgen Verhalen’ in het KIT
Koninklijke toiletten, speciaal gebouwd voor de opening van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) in Amsterdam Oost door Koningin Wilhemina in 1926; een houtkabinet met in plaats van boeken, honderden houten plankjes in de kast; de Marmeren hal gemaakt van 12 bijzondere marmersoorten uit Toscane in Italië voor de vloer, de pilaren en de trappen; de oude kaartenzaal met de Duitse inscripties in de voorheen wetenschappelijke bibliotheek; het boekenhuis en de deurklinken in de vorm van een olifant en andere dieren. Dit zijn zomaar wat prachtige voorbeelden uit de verhalen van Maarten van den Berg, tijdens de rondleiding door het gebouw van het KIT. Een deelnemer zei: “Prachtige rondleiding! Wat fijn dat dit gebouw al zijn verborgen verhalen nog steeds kan tonen.” Voor wie al dit moois heeft gemist is er de online tour: Getuige in Steen – Witness in Stone (kit.nl)
Rondleiding ‘Onze Koloniale Erfenis’ in het Wereldmuseum
Drie groepen vertrokken naar het Wereldmuseum voor een rondleiding door de tentoonstelling ‘Onze Koloniale Erfenis’, waar verhalen over ons koloniale verleden tot leven komen. De tour startte bij de maquette en ontstaansgeschiedenis van het gebouw. Het idee dient zich aan dat er in het begin van de vorige eeuw nog sprake was van trots op het koloniale verleden. Gelukkig laat de inhoudelijk begeleider van de prachtige tour niets van deze instelling overeind. Middels schilderijen, een jurk van landkaarten en hedendaagse spoken word voelt de bezoeker de pijn van deze geschiedenis, die doorwerkt tot op de dag van vandaag. De tentoonstelling maakt duidelijk hoe verhalen de kracht hebben om via kunst, voorwerpen en video’s de bezoeker te informeren en interesseren.
Rixt Hulshoff Pol: Hoe je met ongemak juist de dialoog op gang brengt
Met mensen van heel verschillende komaf de dialoog aangaan over een maatschappelijk thema. Op zo’n manier dat je je in elkaars verhaal inleeft en ook veel herkenbaars ontdekt. Hoe faciliteer je zo’n gesprek in jouw bibliotheek? Rixt Hulshoff Pol, inhoudelijk programmamaker bij het Wereldmuseum, moedigde de bezoekers aan om een heel ongemakkelijk thema te bedenken en om daar juist de inspiratie te vinden voor dialoog in jouw bibliotheek. Ze liet zien hoe zij dit zelf heeft aangepakt met de poëtische programmareeks ‘Dichter bij Onze koloniale erfenis’. Waarbij dichters, schrijvers en spoken word-artiesten met hun verhalende optredens een persoonlijk perspectief gaven op kolonialisme en de impact ervan op onze samenleving. Haar tips: zorg met je partners voor een gemêleerde groep. Ga als gespreksleider juist niet te veel sturen, maar geef mensen verantwoordelijkheid om het gesprek eerlijk en respectvol met elkaar te voeren. Vergeet niet een gezellige borrel achteraf!
Theo Pronk: “Erfgoed toegankelijk maken draagt bij aan verhalen”
In de mooie Leeszaal van het KIT liet Theo Pronk (directeur Stichting Verborgen Stad) zien hoe je met behulp van prachtige 5D-reconstructies toegang geeft tot verhalen uit het verleden. Ook daagde hij aanwezigen uit na te denken hoe je verhalen uit je eigen dorp of stad kunt oogsten. Welk verhaal vertelt jouw omgeving? Hoe verbindt je plekken en onderwerpen en hoe maak je dat toegankelijk voor publiek? De ervaring leert dat iedereen het leuk vindt om een kijkje te nemen in het verleden.
Bibliotheek Heiloo
Probiblio is nieuwsgierig welke andere bibliotheken interesse hebben om zoiets in te zetten in hun eigen bibliotheek. Laat het weten!
Martine Winkel
Martine Winkel, docent creatief schrijven en storyteller, was altijd al creatief met woorden. Tijdens de deelsessie mochten de deelnemers meteen aan de slag met hun verhaal. Het format dat Martine hiervoor gebruikt is krachtig in al zijn eenvoud en sprak de deelnemers tot de verbeelding. De zaal zat vol met mensen die bijna met hun tong uit hun mond verhalen aan het schrijven zijn. Gewoon met de hand, een pen een stukje papier. Misschien ouderwets, maar volgens Martine werkt schrijven toch echt het beste op papier. Een tip voor de verhalenvertellers onder ons! Na afloop was bij diverse deelnemers behoefte om er nog samen verder over te praten.
Douwe van der Werf: De bibliotheek van de verbeelding
Douwe van der Werf, creatief directeur en producent, stelde aan het begin van Bibliotheekplaza drie vragen: wat is de kracht van de bibliotheek? Hoe ziet jouw bibliotheek er in 2130 uit? Wat staat verandering in de weg? Het publiek zond via Google forms antwoorden in. Tijdens twee deelsessies kreeg dit verhaal invulling. Deelnemers mochten 3 karakters creëren die een grote schenking hebben gekregen om hun doelen in de nieuwe bibliotheek te verwezenlijken. Na brainstormen kregen de acteurs rollen toegewezen: zo ontstonden Oria (36), Storm (150) en Orchid (20) die het verhaal tot leven brachten. Uiteenlopende doelen met het geld veroorzaakten een conflict. In de plenaire zaal ontrafelde zich aan het eind van de dag een verhaal waarin samenwerking de sleutel tot succes bleek.
Merel Kuitert is de Jeugdspecialist van 2023!
Voor de prijs NBD Biblion Jeugdspecialist van het jaar (in samenwerking met Bibliotheekblad en CPNB) waren er drie genomineerden: Monique Dijkgraaf, leesconsulent voortgezet onderwijs bij Bibliotheek Noord-Veluwe, Astrid Goedknegt, consulent lezen en media bij Bibliotheek Kennemerwaard en Merel Kuitert, jeugdbibliothecaris bij Noord Oost Brabantse Bibliotheken. Nina Nannini (NBD Biblion) benadrukt het belang van de prijs: er zijn bevlogen mensen nodig die de passie voor lezen overbrengen op de jeugd. Het juryrapport is lovend over alle kandidaten, maar de winnaar is Merel Kuitert! De jury roemt haar flair en inspirerende activiteiten, Merel is niet alleen strategisch slim, maar ook hands on. Een ambassadeur voor het genre van jeugdliteratuur, een kennisdeler in binnen- en buitenland, en zij werkt voor en met jongeren. Merel: “Iedereen had het verdiend!”
Son en Breugel Beste Bibliotheek van 2023
De prijs voor Beste Bibliotheek wordt uitgereikt namens Bibliotheekblad en NBD Biblion. Er waren vijf genomineerden: Barendrecht Carnisselande (De Bibliotheek Aanzet), Huiskamer van Heteren (de Bibliotheek Gelderland Zuid), Katwijk Schelpendam (Bibliotheek Katwijk), Purmerend (de Bibliotheek Waterland) en Son en Breugel (Bibliotheek Dommeldal). Juryvoorzitter Chris Wiersma vertelt dat de jury dit jaar speciaal heeft gelet op het thema Programmering, omdat daarmee een breder palet van bibliotheken in aanmerking komt (niet per se de meest nieuwe of mooist ontworpen bibliotheek). Zangeres Sophie van Hoytema zingt het juryrapport. Over Bibliotheek Dommeldal zingt zij: taal en verhaal staan centraal. En zo rijmt de uitverkiezing van Bibliotheek Dommeldal op het thema van de dag: de kracht van verhalen!
Vervolg Bibliotheekplaza: Plaza in Praktijk, 11 april 2024
Wij zijn nog niet klaar met dit inspirerende thema. Jij toch ook niet? Kom dan naar Plaza in praktijk op 11 april 2024. Het is een praktisch vervolg om met de inzichten van Bibliotheekplaza aan het werk te gaan. Je gaat naar huis met concrete handvatten die je direct in de bibliotheek kunt toepassen. Ook als je niet aanwezig was op Bibliotheekplaza kan deze dag heel relevant zijn. Deze bijeenkomst is alleen voor bibliotheekmedewerkers uit Noord- en Zuid-Holland.
Begin 2024 delen we het programma, dus hou onze nieuwsbrief in de gaten (aanmelden voor de nieuwsbrief kan hier).
Voor nu willen we iedereen bedanken die op Bibliotheekplaza 2023 was!
Heb je vragen?
