Het grote BIEBBOEK dat een beetje over boeken gaat - the making of...

Dit onwijs goede verhaal resoneert optimaal

Adviseur PR/communicatie bij Bibliotheek AanZet Gerdien van Mourik vertelt: “In de inspiratiebijeenkomsten die we voor gemeenten en stakeholders organiseren resoneert dit onwijs goede verhaal optimaal! Alles komt erin samen en je profileert je hiermee als de experts en professionals die wij al zo lang en betrouwbaar zijn. Wij zijn de enigen die dit kunnen. Mensen zijn ervan onder de indruk.”

Gerdien stelde met een dreamteam dit buitenformaat magazine-achtige boek samen, als een van haar eerste klussen als PR en communicatieadviseur van deze bibliotheek. Als voormalig communicatie adviseur en woordvoerder van de burgemeester bij een gemeente gaat ze goed op reuring en is ze ervaren in communicatie rondom escalaties en crises.

“Bij gemeentes is net als in een bibliotheek altijd veel gaande. Het grote verschil is dat publiek voornamelijk kritisch naar haar gemeente kijkt, waar je als bibliotheek een veel milder en dankbaarder publiek hebt. Ik ben hier dan ook prima op mijn plek. Mijn kennis over het functioneren van de gemeente is bruikbaar voor deze branche. Wel bespeur ik onbegrip over ambtenaren en de enorme werkdruk waarmee ze te maken hebben. Andersom is er ook werk aan de winkel: gemeenteraadsleden weten vaak te weinig van ons en hun beeld is soms achterhaald. Ook het onderzoek bij de afgelopen landelijke campagne laat zien dat 2 op de 3 Nederlanders niet weet wat er allemaal mogelijk is in de bibliotheek. Zij associëren de bieb veelal met boeken en ssstttt!”

Een dikke eeuw hotspot in het culturele leven

In de statuten van de oprichting van de Openbare Leeszaal en Bibliotheek in Dordrecht op 1 mei 1899 staat dat iedereen ‘zonder aanzien van geslacht, stand, staatkundige overtuiging of geloof’ welkom is. In 1904 wordt er de eerste kinderbibliotheek van Nederland geopend en in 1905 maakt Nel Snouck Hurgronje haar entree als ‘eerste heusche echte bibliothecaresse’. Later wordt ze de eerste in een lijn van louter vrouwelijke directeuren. Zij prijkt dan ook prominent in het boek op haar fiets, waarmee ze zich persoonlijk inzette voor het oprichten van kleine vestigingen in verschillende plaatsen in de regio, ‘waar je je thuis en prettig voelde’. ‘Juffrouw Nel’ zag de bibliotheek als hotspot in het culturele leven en was haar tijd ver vooruit. Catalogus, personeel, ze heeft het allemaal zelf gefixt. Voor haar geen standbeeld zoals de gebroeders de Witt pal voor de stadsbibliotheek in Dordt, maar wel een muurschildering op de jeugdafdeling.

Gerdien houdt van geschiedenis en verhalen. “Alles komt ergens vandaan. Ken je geschiedenis en begrijp waarom dingen zijn zoals ze zijn. Realiseer je dat iedereen een verhaal heeft en dat je verder komt als je elkaars verhaal op z’n minst aanhoort. Ons werkgebied kent best heel verschillende bloedgroepen. In de bibliotheek wordt geprogrammeerd om dialogen aan te wakkeren en te faciliteren. Dat zou nog meer moeten gebeuren, de voedingsbodem ervoor is er. En het is nodig, nu de intolerantie in de samenleving toeneemt. De bibliotheek heeft daar een rol in te spelen, als plek van nuance. We zijn er voor iedereen, maar sommige mensen vinden dat lastig. Zo heeft een groep jongeren hun plek gevonden in de bibliotheek in Sliedrecht. Ze komen er graag, bijvoorbeeld om Dungeons & Dragons te spelen. Inmiddels hebben ze twee keer succesvol een Pride georganiseerd. Dat zorgde voor weerstand in het strenggelovige Sliedrecht, de bieb zou daar geen plek voor zijn. Het tegenovergestelde is waar.”

“Dit is precies waar de community library om draait: de community wil iets organiseren, zoekt er partners bij, de bibliotheek maakt het mede mogelijk. Als er volgende week iemand komt met het idee om een orthodox-christelijk boekenfestival te organiseren, zijn ze ook van harte welkom. Maar blijkbaar is dat aspect van de bibliotheek nog niet voor iedereen duidelijk. Dat verhaal moeten we beter vertellen, die plek moeten we opeisen. Zo organiseerden we hier in Dordrecht open gesprekken met kunstenaarsduo Gil en Moti over de situatie in Israël en Palestina. Niet vanuit politiek, maar vanuit menselijk perspectief. En dat verbindt.”

De geest van Nel in het Dordthuis

“Het jubileumjaar was een goede aanleiding om de verhalen die in de hoofden van de mensen zaten te ontsluiten. De beeldbank van het regionaal archief biedt ook een schat aan informatie. We doken de archieven in en ontdekten prachtige dingen. Zoals een handgeschreven ansichtkaart van juffrouw Nel én het feit dat in 1899 iedereen al welkom was, lid of geen lid. Third place avant la lettre! De samenleving is radicaal veranderd in 125 jaar, maar het DNA van de bieb bleef hetzelfde. We hebben een uitgebreide tijdlijn gemaakt voor een jubileumexpositie. Handig voor toekomstige verhalen en Juffrouw Nel als mediagenieke figuur helpt natuurlijk ook.”

“We hebben nu een winactie waarbij we verhalen van het publiek verzamelen. Hiervoor maakten we kaarten met QR-codes en dit alles gebruiken we ook weer bij onze positionering en voor de lokale pers, we zijn hierdoor veel positief in het nieuws. Sommige van onze vestigingen doken ook in hun archieven. Bibliotheek Gorinchem vond bijvoorbeeld statistieken van het leeszaalbezoek 1918-1924. Het liefst zou ik historische informatie van al onze bibliotheken hebben. Daarmee laten we zien dat wij als bibliotheek echt al heel lang meedraaien en goed zijn in wat we doen. Als afsluiter van het jubileumjaar is een podcast in de maak over Nel Snouck Hurgronje. Met alleen maar vrouwen, uiteraard.”

Nu weer alle focus op het te verrijzen Dordthuis dat in 2026 haar deuren opent. De geest van Nel zal er hoe dan ook rondwaren en haar zegenrijke werk voortgezet zien.

De Lonkende Leestafel doet een oproep aan alle bibliotheken om hun verhaal te versterken met een formidabele dosis geschiedenis, zo hebben we fundamentele troeven in handen voor de toekomst!

Bestel Het grote BIEBBOEK >

Verder praten met Gerdien van Mourik kan altijd!

De headerfoto is gemaakt door Maartje Brockbernd fotografie.

De Lonkende Leestafel is de community van ondernemende bibliotheekprofessionals. In deze interviewreeks gaan we in gesprek met avontuurlijke types.